Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття

Публікація добірки документів, що включає дванадцять одиниць, виявлених у книгах Володимирського ґродського суду, містить інформацію з історії побудови головної адміністративно-судової споруди в місті Володимирі-Волинському в кінці ХVІ ст. За допомогою додаткових важливих документів, що не увійшли в...

Повний опис

Збережено в:

Бібліографічні деталі
Дата:	2009
Автор:	Кравченко, В.
Формат:	Стаття
Мова:	Ukrainian
Опубліковано:	Інститут української археографії та джерелознавства ім. М.С. Грушевського НАН України 2009
Теми:	Публікації джерел
Онлайн доступ:	https://nasplib.isofts.kiev.ua/handle/123456789/16159
Теги:	Додати тег Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
Назва журналу:	Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine
Цитувати:	Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття / В. Кравченко // Український археографічний щорічник. — К., 2009. — Вип. 13/14. — С. 417-456. — Бібліогр.: 78 назв. — укр.

Репозитарії

Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine

id	nasplib_isofts_kiev_ua-123456789-16159
record_format	dspace
spelling	nasplib_isofts_kiev_ua-123456789-161592025-02-23T18:13:50Z Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття Ратуша в жизни самоуправляемой городской общины Владимира в конце ХVІ века City Hall in the Life of the Self-Governed Community in Volodymyr in the Late 16th Century Кравченко, В. Публікації джерел Публікація добірки документів, що включає дванадцять одиниць, виявлених у книгах Володимирського ґродського суду, містить інформацію з історії побудови головної адміністративно-судової споруди в місті Володимирі-Волинському в кінці ХVІ ст. За допомогою додаткових важливих документів, що не увійшли в добірку, автор вперше висвітлив історію виникнення цієї будівлі в місті, її зовнішній вигляд, склад і призначення приміщень, використання їх міським урядом та значення побудови ратуші для функціонування органів самоврядування міста. Публикация подборки документов, включающая двенадцать единиц, выявленных в книгах Владимирского гродского суда, содержит информацию по истории строительства главного административно-судебного сооружения и его значения в жизни города Владимира-Волынского в конце ХVІ века. При помощи дополнительных важных документов, не вошедших в состав подборки, автор впервые осветил историю возникновения этого сооружения в городе, его внешний вид, количество и назначение его помещений, а также использование их городским советом и значение постройки ратуши в функционировании органов самоуправления города. The article presents a selection of twelve documents discovered in the books of the Volodymyr district court. The selection contains information on the history of the main administrative building of this city, the City Hall, and its significance for the life of the city of Volodymyr-Volhynian in the late 16th century. Using complementary important facts revealed in a number of documents apart from the selection, the author is the first to highlight the history of the City Hall construction, its outward appearance, the quantity and functions of its premises. He presents also a study about the usage of these premises by the City Council and importance of the City Hall’s construction for the proper functioning of the authorities of the city. 2009 Article Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття / В. Кравченко // Український археографічний щорічник. — К., 2009. — Вип. 13/14. — С. 417-456. — Бібліогр.: 78 назв. — укр. XXXX-0011 https://nasplib.isofts.kiev.ua/handle/123456789/16159 uk application/pdf Інститут української археографії та джерелознавства ім. М.С. Грушевського НАН України
institution	Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine
collection	DSpace DC
language	Ukrainian
topic	Публікації джерел Публікації джерел
spellingShingle	Публікації джерел Публікації джерел Кравченко, В. Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття
description	Публікація добірки документів, що включає дванадцять одиниць, виявлених у книгах Володимирського ґродського суду, містить інформацію з історії побудови головної адміністративно-судової споруди в місті Володимирі-Волинському в кінці ХVІ ст. За допомогою додаткових важливих документів, що не увійшли в добірку, автор вперше висвітлив історію виникнення цієї будівлі в місті, її зовнішній вигляд, склад і призначення приміщень, використання їх міським урядом та значення побудови ратуші для функціонування органів самоврядування міста.
format	Article
author	Кравченко, В.
author_facet	Кравченко, В.
author_sort	Кравченко, В.
title	Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття
title_short	Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття
title_full	Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття
title_fullStr	Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття
title_full_unstemmed	Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття
title_sort	ратуша у самоврядному житті громади міста володимира в кінці xvi століття
publisher	Інститут української археографії та джерелознавства ім. М.С. Грушевського НАН України
publishDate	2009
topic_facet	Публікації джерел
url	https://nasplib.isofts.kiev.ua/handle/123456789/16159
citation_txt	Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття / В. Кравченко // Український археографічний щорічник. — К., 2009. — Вип. 13/14. — С. 417-456. — Бібліогр.: 78 назв. — укр.
work_keys_str_mv	AT kravčenkov ratušausamovrâdnomužittígromadimístavolodimiravkíncíxvistolíttâ AT kravčenkov ratušavžiznisamoupravlâemojgorodskojobŝinyvladimiravkoncehvíveka AT kravčenkov cityhallinthelifeoftheselfgovernedcommunityinvolodymyrinthelate16thcentury
first_indexed	2025-11-24T06:39:11Z
last_indexed	2025-11-24T06:39:11Z
_version_	1849652780758728704
fulltext	417 Volodymyr KRAVÇENKO (Ky]v) RATUÍA U SAMOVRQDNOMU ÛYTTI HROMADY MISTA VOLODYMYRA V KINCI X◊I STOLITTQ Ratußa v [vropejs\kyx mistax u mynulyx stolittqx bula i neridko do c\oho çasu zalyßa[t\sq budivleg, pryznaçenog dlq roboty orhaniv miscevoho samo- vrqduvannq j sudu. Qk zaznaçeno u vydannqx “Weichbild”, “Porzådek sådów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej” B. Ìro]c\koho ta “Jus Municipale” M. Qskera, ratußa [ tym budynkom, v qkomu povynni zbyratysq radci dlq toho, wob radytys\ pro suspil\ne dobro, vyrißuvaty supereçky ta provodyty vybory mis\ko] vlady 1 . Krim radciv, obov’qzkovo prysutnimy v nij maly buty predstavnyky remisnyçyx cexiv, mis\ko] hromads\kosti ta vijtivs\ko- lavnyçyj sud u povnomu skladi. U mis\kyx sudovyx knyhax fihuru[ latyns\ka nazva ci[] budivli – praetorium, u nimec\komovnyx dokumentax – Rathaus, abo skoroçeno Rat. SporudΩennq ratußi, qk pravylo, prypadalo na ças dosqhnennq mistamy vysoko] stadi] social\no-ekonomiçnoho rozvytku, znaçnoho zbil\ßennq kil\kosti meßkanciv mista i, qk naslidok, nabuttq nym znaçnoho rivnq samostij- nosti, qka u svog çerhu neodminno pidtverdΩuvalasq lokacijnym pryvile[m korolq, a u pryvatnyx mistax pryvile[m svits\koho çy duxovnoho vlasnyka. Z çasom u mistax vidbuvalos\ postupove znyΩennq znaçennq vijtivs\ko-lavnyçoho urqdu, z qkoho poçynalosq formuvannq mis\kyx samovrqdnyx orhaniv i qkomu spoçatku naleΩala administracijno-policijna j sudova vlada, a natomist\ stvorgvalasq i utverdΩuvalasq mis\ka rada, wo skladalasq z pevno] kil\kosti radciv i obranoho sered nyx burmystra, pidvywuvalysq ]] vplyv i znaçennq. Svo] osoblyvi administratyvno-sudovi funkci] rada mala zdijsngvaty v ratußi. V toj Ωe ças funkci] vijtivs\ko-lavnyçoho urqdu j sudu zvuΩuvalysq, v deqkyx mistax ]xni zasidannq, qk i raniße, provodylys\ u vijtivs\komu budynku. Qk holovna j pokazna sporuda v misti, de zasidala mis\ka vlada, ratußa sporudΩuvalas\ u samomu centri joho ekonomiçnoho j hromads\koho Ωyttq – na Rynkovij plowi abo na rozi odni[] z holovnyx vulyc\, wo vyxo- dyly na Rynkovu plowu. Sporuda ratußi osnawuvalas\ vidpovidno do toho- çasnyx vymoh wodo estetyçnoho oformlennq zovnißn\oho vyhlqdu, budi- 1 Groicki Bart¬omiej. Porzådek sådów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej. – Warszawa, 1953. – S. 29–30; Meisel Witold. Archeologia prawa Polski.– Warszawa; Poznañ, 1982. – S. 74–75; Hrußevs\kyj M. Istoriq Ukra]ny-Rusy. – K., 1994. – T. ◊. – S. 343. 418 vel\no] dobrotnosti j oboronozdatnosti 2 . Çerez te, wo ratußa bula rezyden- ci[g mis\ko] vlady ta ]] symvolom, – bud\-qka svavil\na diq, zdijsnena wodo ne], vvaΩalas\ ]] znevaΩennqm. U ças tryvalo] vidbudovy poßkodΩenoho v xodi vijs\kovyx dij miscevoho zamku v ratußi mohly vidbuvatysq zasidannq ßlqxets\kyx sudiv – ©rods\koho j zems\koho 3 . Povnocinne funkcionuvannq ratußi vymahalo pevno] kil\kosti prymi- wen\ riznoho pryznaçennq j plowi, tomu, qk pravylo, cq budivlq ne bula odnopoverxovog. Napryklad, na perßomu poversi varßavs\ko] ratußi roz- miwuvalasq “izba sudova”, de rozhlqdalysq sudovi spravy i vynosylys\ vyro- ky, a pry nij dewo menßi za ploweg siny, pryznaçeni dlq perebuvannq miwan, prysutnix pid ças sudovoho rozhlqdu sprav. Poseredyni opalgvano] piççg “izby sudovo]” stoqv stil, zhidno z tradyci[g vkrytyj çervonym suk- nom, a na n\omu miΩ dvoma pidsviçnykamy – rozp’qttq. Za stolom rozmiwu- valysq krisla dlq burmystra i radciv. Misce perebuvannq burmystrivs\ko- radec\koho sudu bulo vidhorodΩeno vid prysutnix u c\omu Ω prymiwenni balgstradog. Obydva prymiwennq ozdoblgvalysq derΩavnym herbom, herbamy mista, burmystriv, zobraΩennqmy biblijnyx sgΩetiv, wo maly nady- xaty suddiv na spravedlyve vyrißennq sudovyx sprav. Na druhomu poversi varßavs\ko] ratußi bulo ne menß vaΩlyve prymiwennq – velyka zala dlq zasidan\ rady, qka nazyvalasq “izbog radec\kog”. Vona takoΩ rozdilqlasq balgstradog, po odyn bik qko] zoseredΩuvalos\ prysutn[ miwanstvo, a po druhyj – vrqdugçi radci, qki sydily za stolom na krislax abo lavax. Okremu nevelyku plowu z c\oho Ω boku balgstrady bulo vidvedeno dlq kancelqri], de stoqly stil i stilec\ dlq pysarq 4 . U ratußax bulo peredbaçeno j inßi dopomiΩni prymiwennq, qk-ot: arxiv kancelqri], de zberihalysq mis\ki pry- vile] j sudovi knyhy; prymiwennq, prystosovane pid mis\ku v’qznycg, u pidva- li (pyvnyci) zberihalos\ pyvo j vyno. U pidzemnyx prymiwennqx deqkyx ra- tuß vlaßtovuvavsq sklad mis\ko] zbro] i bo[prypasiv. U velykyx i serednix zamoΩnyx mistax ratußa buduvalas\ iz kameng, z nadbudovanog vysokog veΩeg z hodynnykom i prymiwennqm dlq surmaça, qkyj buv zobov’qzanyj uvaΩno steΩyty za poΩeΩnog bezpekog, porqdkom i spoko[m u misti ta vyqvlqty zahrozu napadu na misto voroΩyx vijs\kovyx formuvan\ i poperedΩaty pro ce; v razi vynyknennq qkyxos\ bezçynstv i zahroz syhnalizuvaty naselenng mista. Bilq ratußi rozmiwuvalys\ torhovi miscq: qtky j kramnyci 5 . TakoΩ pered ratußeg znaxodyvsq stovp han\by – “pren©yr”, de vykonuvalysq rizni pokarannq za vyrokamy mis\koho sudu v 2 Meisel Witold. Archeologia prawa Polski. – S. 74–75. 3 Motylewicz Jerzy. Spo¬eczeñstwo Przemy∂la w XVI i XVII wieku. – Rzeszów, 2005. – S. 124. 4 Lileyko Jerzy. Kamienica wójtowska i ratusz Starego miasta. Siedziby miejskich w¬adz sådowych Warszawy w XIV–XVII wieku // Rocznik Warszawski. – Warszawa, 2008. – R. XXXVI. – S. 104, 106–109. 5 Bogucka M., Samsonowicz H. Dzieje miast i mieszczañstwa w Polsce przedrozbiorowej. – Wroc¬aw, 1986. – S. 514. Volodymyr KRAVÇENKO 419 prysutnosti, a neridko j za aktyvno] uçasti mis\kyx meßkanciv: tilesni kary za kradiΩky (siçennq, ßmahannq, tavruvannq, vidtynannq ruk, vux, nosa), za sutenerstvo, zvidnyctvo. Bilq “pren©yra” predstavlqlys\ dokazy zdijsne- nyx zloçyniv, publiçno spalgvalys\ pidrobleni dokumenty ta vystavlqlys\ pidrobleni miry j vahy 6 . Tomu ne darma miwany stavylysq do ratußi z pevnym ostraxom, pro wo svidçat\ pol\s\ki prysliv’q: “ne kryçy, bo potqhnut\ za qzyk do ratußi”, “do kostelu koly sxoçeß, a na ratußu musyß” ta “vsi rozumni, qkwo povernulysq z ratußi” 7 . Na tereni odnoho j toho Ω mista mohlo vynyknuty kil\ka nezaleΩnyx u pravovomu vidnoßenni dil\nyc\ – t. zv. grydyk, wo stvorgvalysq vsupereç protestam hromady mista ta na ßkodu ]] Ωytt[vo vaΩlyvym interesam. Ce qvywe spryçynylo orhanizacig vidosoblenyx vladnyx struktur na ]xnix terytoriqx i, qk naslidok, pobudovu dlq nyx okremyx ratuß. U mistax, de zakonno isnuvalo kil\ka terytorial\nyx dil\nyc\, kompaktno zaselenyx nacional\nymy hromadamy, qk, napryklad, u Kam’qnci-Podil\s\komu (ukra- ]ns\ka, virmens\ka, pol\s\ka), – koΩna hromada mala svog ratußu. Roz- planuvannq plow i vulyc\ pid zabudovu vidbuvalos\ u ti çasy, qk pravylo, na osnovi pevnyx planiv, skladenyx arxitektoramy-urbanistamy zhidno z tohoçasnymy arxitekturnymy stylqmy, budivel\nymy texnolohiqmy, ura- xuvannqm navkolyßn\oho landßaftu ta sanitarnyx vymoh. Znaçnog mirog ce torkalosq ratußi qk holovno] zahal\nomis\ko] sporudy ta inßyx sporud suspil\noho pryznaçennq: cerkov, kosteliv, voskobo[n\, vaΩnyc\, lazen\ 8 . Dokladnyx opysiv ratuß zberehlosq nebahato, tomu qk pryklady dlq porivnqnnq navodymo dani pro ratußi u deqkyx zamoΩnißyx mistax Haly- çyny j Bilorusi. Prykladom tako] sporudy moΩe buty ratußa v Peremyßli v seredyni X◊I st. Do piznißo] perebudovy vona bula derev’qnog, za vynqtkom murovano] pryzemno] çastyny. Qk svidçat\ tohoçasni koßtorysy remontnyx robit, vona skladalasq z karcera (ratußno] v’qznyci), svitlyci, verxn\oho prymiwennq (izby) ta prymiwennq pid ratußeg. Pislq perebudovy pere- myßl\s\ko] ratußi v 60-x rr. X◊I st. vona nabula renesansnoho vyhlqdu, todi Ω bulo prybudovano na murovanomu fundamenti derev’qnu ratußovu veΩu, qku v kinci X◊I st. rozibraly i vymuruvaly do verxu. VeΩa zaverßuva- lasq derev’qnog baneg, obbytog middg. Ìanok dozvolqv mis\kym oxoroncqm porqdku trymaty v poli zoru Rynok v qrmarkovi j torhovi dni ta sluΩyv miscem, z qkoho vyholoßuvalys\ promovy j ob’qvy pid ças zhromadΩen\ meß- kanciv mista. Dax budivli bulo vkryto ©ontom. Osnawennq ratußi hodynny- kom we bil\ße pidnosylo ]] znaçennq j vaΩlyvist\, oskil\ky vyznaçalo 6 Trzciñski Maciej. Dawne urzådzenia penitencjarne w miastach Dolnego Îlåska jako ∂lady prawa magdeburskiego // Europejskie miasta prawa magdeburskiego. Tradycja, dziedzictwo, identyfikacja: Materia¬y konferencyjne. – Kraków, 2007. – S. 80; Òyjak Andrzej. Dawne narz•dzia kar i tortur: S¬ownik. – Kraków, 1998. – S. 26, 36, 45, 46. 7 Gloger Z. Encyklopedja staropolska ilustrowana. – Warszawa, 1903. – T. IV. – S. 144. 8 Zaqc\ A. Urbanizacijnyj proces na Volyni v X◊I – perßij polovyni X◊II sto- littq. – L\viv, 2003. – S. 116. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 420 rytm Ωyttq miwan. Perßyj poverx zajmaly “izba velyka”, Ωytlove prymi- wennq rozporqdnyka z kuxneg, prymiwennq dlq oxorony, ratußna v’qznycq, postryhal\nq, sklad soli, tgtgnu, skla, sviçok i smoly. Na druhomu poversi mistylasq zala, “izba sudova”, “izba vijtivs\ka”, svitlyçka i skarbnycq. Pid- zemnu çastynu zajmaly pyvnyci 9 . Dewo vidminnog, ale v neznaçnyx detalqx, bula ratußa v bilorus\komu misti Ìrodno. Dozvil na ]] budivnyctvo ©rod- nens\ki miwany otrymaly zhidno z pryvile[m na ma©deburz\ke pravo 1496 r. i zbuduvaly ]] dosyt\ ßvydko – v kinci X◊ – na poçatku X◊I st. Podibna kartyna sklalasq v Mins\ku, wo otrymav pryvilej v 1499 r., a perßa zhadka pro ratußu v c\omu misti datu[t\sq 1503-m rokom. Zhidno z malgnkom 1568 r. ratußa v Ìrodno qvlqla sobog dvopoverxovyj budynok z vysokog veΩeg i hodynnykom na nij. U verxnij çastyni veΩi bulo vlaßtovano ohorodΩennyj majdançyk dlq nahlqdu za poΩeΩnog bezpekog v misti. U prymiwennqx druhoho poverxu sporudy vidbuvalysq zasidannq mahistratu, tam samo znaxo- dylas\ kancelqriq. Na perßomu poversi zoseredΩuvalys\ kramnyci, miry, postryhal\nq; pid ratußeg bula mis\ka v’qznycq. Stoqla ratußa v zaxidnij çastyni Rynku, poruç z miscem spoluçennq Zamkovo] vulyci z Rynkom 10 . U roztaßovanomu na livomu berezi riçky Buhu, nedaleko vid Volodymyra, misti Hrubeßovi, qke we v 1400 r. otrymalo lokacijnyj pryvilej i odnoçasno ma©deburz\ke pravo vid korolq Vladyslava Qhajla, ratußu bulo sporu- dΩeno znaçno pizniße – aΩ u druhij polovyni X◊I st. i to til\ky derev’qnu 11 . Varto takoΩ navesty dani pro ratußi susidnix volyns\kyx mist, podib- nyx do Volodymyra za rivnem zamoΩnosti. U povitovomu misti Kremenci, wo otrymalo ma©deburz\ke pravo 9 travnq 1438 r., a pryvilej na pidtverdΩennq 5 kvitnq 1536 r. 12 , ratußa bula takoΩ derev’qnog. Pro dozvil na ]] budiv- nyctvo v c\omu misti u zhadanyx pryvileqx ne jdet\sq. Najranißym dΩere- lom iz tyx, wo mistqt\ informacig pro kremenec\ku ratußu, [ reviziq Kre- mencq 1563 r.: “podle kramnic ratusz” 13 . Oçevydno, wo ratußu bulo zbudovano v period miΩ 1536 ta 1563 rokamy. Tohoçasnyx opysiv abo zobraΩen\ kre- menec\ko] ratußi ne zberehlosq, lyße dokumenty Kremenec\koho ©rods\- koho sudu predstavlqgt\ okremi dani pro cg sporudu, taki qk: “dveri u sinej”, “svitlycq”, “vikna u svitlyci”, “polhaky”, wo zberihalysq tam, pry- sutnist\ niçnoho storoΩa u “svitlyci” 14 , “sxovannq mis\ke” dlq zberihannq 9 Motylewicz Jerzy. Spo¬eczeñstwo Przemy∂la w XVI i XVII wieku. – S. 122–124. 10 Kvytnyckaq E. D. Centr¥ horodov Belorussyy v X◊I – pervoj polovyne XIX v. // Arxytekturnoe nasledstvo. – M., 1982. – № 31. – S. 29–31; Hardzeeœ G. Mahdπburhskaq Harodnq. – Harodnq; Wroc¬aw, 2008. – S. 35–37. 11 Dzieje Hrubieszowa / Pod red. Ryszarda Szczyg¬a. – Hrubieszów, 2006. – T. I. – S. 87, 90, 122. 12 Arxyv Gho-Zapadnoj Rossyy (dali – Arxyv GZR). – K., 1869. – Ç. ◊. – T. I. – S. 3–5, 40–43. 13 Central\nyj derΩavnyj istoryçnyj arxiv Ukra]ny v m. Ky[vi (dali – CDIAK Ukra]ny). – F. 20. – Op. 1. – Spr. 1. – Ark. 5zv. 14 Tam samo. – F. 21. – Op. 1. – Spr. 20. – Ark. 12zv. Volodymyr KRAVÇENKO 421 pryvile]v, sudovyx knyh, mis\ko] zbro] 15 , ratußnyj dzvin, “misce sudove v ratußi”, mis\ka v’qznycq v ratußi 16 , “klitka kazni mis\ko]”, wo zaçynqlasq na zamok, u nij utrymuvalysq zvynuvaçeni u sko[nni tqΩkyx zloçyniv 17 . U kremenec\kij ratußi vidbuvalysq ne til\ky zasidannq mis\koho urqdu u skladi vijta, burmystra, radciv, pospol\stva 18 , a j zasidannq vijtivs\ko- lavnyçoho sudu u skladi vijta, lantvijta, prysqΩnykiv (lavnykiv) i mis\koho pysarq 19 . Istoriq ratußi v administratyvnomu centri Volyni Luc\ku, qkyj otry- mav pryvilej na ma©deburz\ke pravo z ruk velykoho knqzq lytovs\koho Oleksandra 31 lypnq 1497 r., mohla b rozpoçatysq todi Ω abo dewo pizniße, odnak, qk svidçat\ dokumenty Luc\koho ©rods\koho sudu, ce stalosq majΩe çerez simdesqt rokiv. Vperße ratußa v Luc\ku zhadu[t\sq v dokumenti vid 16 lypnq ©rods\ko] knyhy za 1567 r. 20 . Nezadovho do c\oho zasidannq mis\- koho urqdu u skladi vijta, lantvijta, burmystra, radciv i pysarq vidbuvalysq v budynkax zamoΩnyx luc\kyx miwan abo u vijtivs\komu domi, wo roztaßovu- vavsq na Rynku. 1580 roku v Luc\ku spalaxnula velyka poΩeΩa, pid ças qko] ratußa zhorila 21 , jmovirno çerez te, wo, qk i bil\ßist\ budynkiv u misti, bula derev’qnog, ale miwany dosyt\ ßvydko ]] vidbuduvaly, bo v knyzi za nastupnyj 1581 r. vyqvleno dokument, u qkomu vona znovu zhadu[t\sq 22 . Jmovirno, ne duΩe-to j vidriznqlasq vid kremenec\ko] i luc\ko] ratußi za ploweg, kil\kistg i skladom prymiwen\ ratußa v Ky[vi, xoça ce misto za zamoΩnistg i kil\kistg naselennq bulo znaçno bil\ßym. Qk svidçyt\ pryvilej velykoho knqzq lytovs\koho Oleksandra ky]vs\kym miwanam vid 4 çervnq 1500 r. na zvil\nennq vid splaty myt po terytori] vsi[] kra]ny, ratußu v Ky[vi bulo zbudovano vΩe na poçatku X◊I st. 23 , – dosyt\ ßvydko po nadanni ma©deburz\koho prava mistu v 1498 r. 24 . Qk vydno iz zobraΩennq na plani I. Ußakova 1695 r. ta iz suçasno] rekonstrukci] P. Grçenka, dere- v’qna ratußa v Ky[vi u kinci X◊II st. mala vyhlqd vydovΩenoho dvopoverxo- voho budynku, druhyj poverx qkoho troxy vuΩçyj i korotßyj za perßyj, na n\omu Ω ßist\ okruhlyx vikon, nad daxom u centri bulo sporudΩeno 15 Tam samo. – Spr. 24. – Ark. 216zv. 16 Tam samo. – Spr. 21. – Ark. 156zv. 17 Tam samo. – Spr. 11. – Ark. 124; Spr. 21. – Ark. 156zv., 174; Kravçenko V. Struk- tura mis\ko] vlady Kremencq v druhij polovyni X◊I st. // Studi] i materialy z istori] Volyni: Zb. nauk. pr. / Pid red. V. Sobçuka. – Kremenec\, 2009. – S. 49. 18 CDIAK Ukra]ny. – F. 21. – Op. 1. – Spr. 21. – Ark. 99. 19 Tam samo. – Spr. 20. – Ark. 11zv., 12zv. 20 Tam samo. – F. 25. – Op. 1. – Spr. 9. – Ark. 312zv. 21 Tam samo. – Spr. 21. – Ark. 657. 22 Tam samo. – Spr. 25. – Ark. 448zv. 23 Rosijs\kyj derΩavnyj arxiv davnix aktiv (dali – RDADA). – F. 389. – Op. 1. – Spr. 5. – Ark. 117. Opubl.: Akt¥ Lytovskoj metryky, sobrann¥e F. Y. Leontovyçem. – Varßava, 1896. – V¥p. 2 (1499–1507). – № 536. – S. 56–57. 24 Bilous N. Ky]v naprykinci X◊ – u perßij polovyni X◊II stolittq. Mis\ka vlada i samovrqduvannq. – K., 2008. – S. 49. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 422 nadbudovu zi ßpylem. U cilomu arxitektura ky]vs\ko] ratußi podibna do arxitektury derev’qnyx palaciv 25 . Na malgnku zobraΩeni osnovni elementy dvokamerno] konstrukci] perßoho poverxu, wo maly vykorystovuvatysq qk “izba sudova” i “svitlycq”, j siny miΩ nymy, ale, qk vydno, cq sporuda ne mala ©anku j pidklittq. Ne vidomo, de v takomu razi v cij sporudi bulo vlaß- tovano mis\ku v’qznycg, xoça qkes\ misce dlq uv’qznennq v ratußi vse Ω taky bulo. Pro ce svidçyt\ skarha ky]vs\kyx miwan na pidvo[vodu knqzq Mateußa Voronec\koho, wo prymusyv ]x zaprotoryty do ratußno] v’qznyci odynadcqt\ox kozakiv, qki vbyly korolivs\koho poslancq Hluboc\koho 26 . DoslidΩennq istori] ratußi u Volodymyri bulo rozpoçato z vyvçennq pryvile]v na ma©deburz\ke pravo, u qkyx velykyj knqz\ abo korol\, krim vsix inßyx nadan\ i prav, mav dozvolyty miwanam zbuduvaty ratußu. Vidomo, wo perßyj pryvilej na ma©deburz\ke pravo ta inßi pryvile] (ne zberehlysq) na rizni vol\nosti misto Volodymyr oderΩalo, qk pyßet\sq u potverdnomu pryvile] korolq Sy©izmunda Avhusta vid 6 serpnq 1560 r., – z ruk “otca y brata naßoho”, tobto Kazymyra I◊ i Oleksandra v kinci X◊ – na poçatku X◊I st. 27 . U skladi c\oho Ω pryvileg mistyt\sq j perßyj potverdnyj pry- vilej korolq Sy©izmunda I na ma©deburz\ke pravo vid 17 lypnq 1509 r., ale v n\omu, qk i v piznißomu pryvile] vid 29 bereznq 1534 r., pro dozvil na budivnyctvo ratußi v misti ne jdet\sq 28 . Xoça v rannix pryvileqx na ma©de- burz\ke pravo deqkym inßym mistam jdet\sq takoΩ i pro dozvil na budiv- nyctvo ratußi. Otrymaty informacig pro ratußu z oryhinal\noho perha- mentnoho pryvileg Sy©izmunda Av©usta na ma©deburz\ke pravo Volodymyru vid 6 bereznq 1560 r., wo zberiha[t\sq u CDIAK Ukra]ny, ne vdalosq çerez vycvilyj tekst ta çyslenni voskovi plqmy j poßkodΩennq dokumenta 29 . Pro dozvil na pobudovu ratußi u Volodymyri moΩna diznatys\ lyße z tekstu potverdnoho pryvileg korolq Qna Kazymyra vid 7 bereznq 1652 r., v qkomu perepovida[t\sq zmist pryvileg Sy©izmunda Av©usta vid 12 Ωovtnq 1570 r. na prava i vol\nosti volodymyrs\kym miwanam: “Pozwalaiåc przytym radzie 25 Grçenko P. H. Derev’qna arxitektura Ukra]ny. – K., 1970. – S. 65–66; Alferova H., Xarlamov V. Kyev vo vtoroj polovyne X◊II veka. – K., 1982; Bilous N. Ky]v naprykinci X◊ – u perßij polovyni X◊II stolittq. – S. 82–83. 26 CDIAK Ukra]ny. – F. 11. – Op. 1. – Spr. 1. – Ark. 114zv.–115zv.; Bilous N. Ky]v naprykinci X◊ – u perßij polovyni X◊II stolittq. – S. 210. 27 Arxyv GZR. – Ç. ◊. – T. I. – S. 29–31, 47 (peredmova do tomu); Hrußevs\kyj M. Istoriq Ukra]ny-Rusy. – T. ◊. – S. 230; Isa[vyç Q. D., Martyngk A. I. Volodymyr- Volyns\kyj: Istoryko-kra[znavçyj narys. – L\viv, 1983. – S. 26; Sas P. M. Feodal\n¥e horoda Ukrayn¥ v konce X◊ – 60-x hodax X◊I v. – K., 1989. – S. 175; Zaqc\ A. Recepciq ma©deburz\koho prava na Volyni do kincq X◊ st. // Osqhnennq istori]: Zb. nauk. pr. na poßanu profesora Mykoly Pavlovyça Koval\s\koho z nahody 70-riççq / Red. kol. L. Vynar, I. Pasiçnyk. – Ostroh; N\g-Jork, 1999. – S. 273. 28 Arxyv GZR. – Ç. ◊. – T. I. – S. 29–34. 29 CDIAK Ukra]ny. – F. 220. – Op. 1. – Spr. 41; Kataloh kolekci] dokumentiv Ky]vs\ko] arxeohrafiçno] komisi] 1369–1899 / Upor. Q. R. Daßkevyç, L. A. Procenko, Z. S. Xomutec\ka. – K., 1971. – S. 25. Volodymyr KRAVÇENKO 423 miejskiej ratusz, iako sami zechcå, zbudowa√, a pod ratuszem wszelakie picie, krom dawania kupi y podwa≈nego, dzierze√ y szynkowa√ y te≈ kramnice, jatki przy tym≈e ratuszu, na którym miejscu b•då chcie√, zbudowa√ y porzådek wszelaki y opatrzno∂√ mie√” 30 . Ale ratußu u Volodymyri bulo zbudovano lyße çerez çotyrnadcqt\ rokiv pislq nadannq pryvileg 12 Ωovtnq 1570 r., ta j to til\ky tomu, wo trapylasq nahoda, realizaciq qko] bula po kyßeni volody- myrs\kij mis\kij hromadi. Varto pidkreslyty, wo pobudova ratußi u bud\- qkomu misti zaleΩala ne til\ky vid nadannq pryvileg, a j znaçnog mirog vid finansovyx moΩlyvostej mis\ko] skarbnyci. Krim zhadanyx vywe pryvile]v inßymy perßorqdnymy dΩerelamy, qki mistqt\ vidomosti do istori] ratußi, [ dokumenty mis\kyx i ©rods\kyx knyh. U ti çasy bil\ßist\ svo]x sprav miwany vyrißuvaly u burmystrivs\ko- radec\komu ta vijtivs\ko-lavnyçomu sudax, za vynqtkom tyx sprav, qki stosuvalys\ upravlinnq mistom i buly v kompetenci] miscevoho starosty ta joho urqdnykiv. Pered mis\kymy sudamy miwany zasvidçuvaly rizni kon- trakty, uhody, wo vpysuvalysq v mis\ki knyhy, do nyx Ωe potraplqla admini- stracijna dokumentaciq, napryklad, mis\ki raxunky, a takoΩ sudovi vpysy, qki vidobraΩaly perebih sudovyx sluxan\ u cyvil\nyx ta kryminal\nyx spra- vax. ToΩ ne vyklgçeno, wo u mis\ki knyhy 1583–1584 rokiv mohly buty vneseni j dokumenty, wo bezposeredn\o stosuvalys\ budivnyctva ratußi u Volodymyri mis\kymy cexovymy remisnykamy. Ale mis\ki knyhy z dokumen- tamy za ti roky j stolittq çerez nedbale zberihannq buly povnistg i bezpo- vorotno vtraçeni. Xoça mis\ki sudy cilkom zadovol\nqly potreby miwan, vseΩ traplqlosq tak, wo pevni obstavyny zmußuvaly ]x zvertatysq do ©rods\kyx urqdiv. Ce traplqlos\ todi, koly miwany maly spirni spravy zi ßlqxtog, ]] piddanymy, duxovenstvom i [vreqmy. A zvyçajnym qvywem u ti çasy bulo podannq skarh na mis\ku vladu i okremyx urqdnykiv do starostyns\koho ©rods\koho urqdu, osoblyvo pislq vidmovy mis\koho urqdu pryjnqty skarhu takoho typu. V tomu razi, koly miscevyj ©rods\kyj urqd vidmovlqvsq pryjnqty skarhu, miwany zvertalysq do analohiçnoho orhanu susidn\oho povitu. Tomu neridko v joho ©rods\kyx knyhax vidkladalys\ dokumenty do istori] mist inßoho rehionu. Vraxovugçy vywyj riven\ doviry tohoçasnoho suspil\stva do aktiv, ukladenyx ©rods\kymy orhanamy, v porivnqnni z mis\kymy, miwany zverta- lysq do nyx dlq zasvidçennq uhod ma[tkovoho zmistu. Ce qvywe poqsng[t\sq znaçno bil\ßog uvahog z boku miscevyx urqdnykiv i ßlqxty do oxorony j zberihannq arxiviv ©rods\kyx kancelqrij. Tomu miwany odrazu Ω po otry- manni pryvile]v namahalys\ qkomoha ßvydße oblqtuvaty ]x u ©rods\kyx knyhax 31 . Pozytyvni naslidky tako] uvahy z boku ßlqxty sposteriha[mo j nyni: na cej ças zberehlosq 174 knyhy Volodymyrs\koho ©rods\koho sudu 30 Arxyv GZR. – Ç. ◊. – T. I. – S. 144. 31 Òosowski Janusz. Kancelaria grodzka od XV do XVIII wieku. – Lublin, 2004. – S. 377–378, 391. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 424 (CDIAK Ukra]ny, F. 28) za 1566–1756 rr., a Volodymyrs\koho mahistratu (CDIAK Ukra]ny, F. 29) – lyße 17, ta j to til\ky za 1794–1806 rr. 32 , todi qk prqmi zhadky pro “knyhy mis\ki” traplqgt\sq vΩe v dokumentax volody- myrs\ko] zamkovo] knyhy za 1566 r. 33 , wo [ perßog z çysla tyx, qki zbereh- lysq do c\oho çasu. A v odnomu z dokumentiv ©rods\ko] knyhy za 1581 r. [ vidomosti pro mis\ki vijtivs\ki knyhy za 1562 r. 34 . Pry c\omu varto zaznaçy- ty, wo ukladannq mis\ko] administracijno] ta sudovo] dokumentaci] nasprav- di malo buty zapoçatkovano u Volodymyri, qk i v bud\-qkomu inßomu misti, odrazu Ω po nadanni jomu ma©deburz\koho prava i zaprovadΩennq mis\kyx orhaniv samovrqduvannq j sudu. Iz znaçnoho çysla riznomanitnyx dokumentiv malodoslidΩeno] i aktual\- no] tematyky z istori] samovrqduvannq v misti Volodymyri, vyqvlenyx u knyhax Volodymyrs\koho ©rods\koho sudu za 60-ti – 90-ti roky X◊I st., dlq publikaci] bulo vidibrano 12 informatyvno bahatyx dΩerel, koΩne z qkyx poda[ cinni vidomosti pro ratußu ta ]] znaçennq v Ωytti mis\ko] pravlqço] verxivky i vsi[] hromady. Dokumenty predstavlqgt\ netypovi j nebaçeni v istori] pobudovy holovno] administratyvno] sporudy v mistax obstavyny, skorystavßys\ qkymy, volodymyrs\kym miwanam vdalosq pobuduvaty ratußu u svo[mu misti na Rynku (dokumenty publikaci] pid № 1, 3, 5). Do skladu publikaci] vxodqt\ urqdovi vpysy, wo vynykly qk rezul\tat grysdykcijno] diql\nosti ©rods\koho urqdu. Zhidno z klasyfikaci[g, kry- teri[m qko] [ zmist ©rods\kyx dokumentiv, vony naleΩat\ do dvox hrup vpysiv: sudovi (dokumenty pid № 2–12) ta ma[tkovo-finansovi (dokument pid № 1). Predstavymo ]x zhidno z poslidovnistg etapiv tohoçasnoho sudo- voho procesu: skarhy (“opovidannq”) – dokumenty pid № 2, 5, 7, 10, 11; svid- çennq (“vyznannq”) – oficijni zaqvy pryvatnyx osib abo voznyx, qki skladaly usni zvity pered urqdom – dokumenty pid № 1, 3, 4, 6, 8, 9, 12. Perßyj iz dokumentiv publikaci] (ma[tkovo-finansovyj) naleΩyt\ do hrupy vpysiv tomu, wo mistyt\ deklaruvannq rißennq odni[] storony pro- daty svog ma[tnist\ inßij ta harantu[ tij storoni povne pravo volodinnq ma[tnistg, ale pry c\omu sam dokument (“vyznanyj lyst”), zasvidçenyj pid- pysamy i peçatkamy prodavcq i ©rods\kyx urqdnykiv (volodymyrs\koho ©rods\koho suddi i pidpyska), vnesenyj do knyhy qk dodatok do oficijnoho svidçennq (“vyznannq”) prodavcq pered ©rods\kym urqdom. Vpysannq c\oho akta do ©rods\kyx knyh pidvywuvalo joho pravove znaçennq, nadavalo jomu oficijnoho xarakteru ta zabezpeçuvalo tryvale zberihannq. Qk svidçyt\ cej dokument (u publikaci] pid № 1) – “vyznannq” ßlqxtyça {ronyma Dub- rovs\koho vid 2 veresnq 1583 r. ta vklgçenyj do “vyznannq” povnyj tekst “vyznanoho lysta”, oformlenoho dewo raniße – 27 serpnq toho Ω roku u 32 Sebta T., Çerkas\ka N. Fondy mahnats\kyx arxiviv ta sudovo-administratyvnyx ustanov KCADA u konteksti vza[mnyx pretenzij Rejxskomisariatu Ukra]ny ta Heneral- hubernatorstva Pol\wi // Arxivy Ukra]ny. – K., 2003. – S. 235–236, 250. 33 CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 1. – Ark. 96. 34 Tam samo. – Spr. 14. – Ark. 472. Volodymyr KRAVÇENKO 425 Volodymyri, istorig pobudovy ratußi v c\omu misti bulo oficijno zapoçat- kovano v toj serpnevyj den\ prodaΩem Dubrovs\kym burmystrovi j radcqm za 40 pol\s\kyx zolotyx budynku, wo stoqv u dvori na peredmisti ZaluΩΩi nad riçkog Luhog. Cej dvir z budynkom, wo naleΩav korolivs\komu dvorq- nynu pidlqs\komu stol\nykovi Stanislavu Ìra[vs\komu, zhadu[t\sq v dΩere- lax dosyt\ çasto. Dokument z utoçnggçog informaci[g pro misceznaxo- dΩennq c\oho ob’[kta mistyt\sq v dokumenti volodymyrs\ko] ©rods\ko] knyhy za 1572 r. – u skarzi urqdnyka toho dvoru na volodymyrs\koho bur- mystra Kuryla Vasylevyça i balvera (mis\koho likarq) Qkuba, qki vderlysq do budynku, wo stoqv “po konec hrebly KnqΩo[, yduçy na ZaluΩe”, ta vzqly v domi dvi lavy dlq toho, wob “zahatyty prorvu na tij hrebli” 35. Pizni- ße cej dvir, “pry ml¥n[ zamkovom leΩaçyj”, bulo zastavleno Dubrovs\komu panom Vincenti[m Repkovs\kym u sumi tr\ox tysqç zolotyx razom iz tret\og mirkog mlynovyx vymelkiv, tretim hroßem vid doxodiv vid tyx mlyniv, a takoΩ iz piddanymy, qki meßkaly na volodymyrs\kyx peredmistqx ZaluΩΩi j Kropyvwyni; vsq cq ma[tnist\ distalas\ Repkovs\komu vid vlasnyka Ìra[v- s\koho 36 . U zhadanomu dokumenti pereraxovano prymiwennq toho “domka”: “v nem sv[tloçok dv[ z s[ncamy” 37 . Dokladnißyj perelik prymiwen\ ci[] budivli mistyt\ dokument ci[] publikaci] pid № 5 vid 6 veresnq 1586 r.: “dv[ sv[tlyc¥ s komoramy, z s[nmy, s podkl[tom, z dvermy, z zamkamy, z klqmkamy, zawepkamy, zav[samy, z obolonamy, z lavamy”. Do toho Ω cej dokument svid- çyt\ pro te, wo vΩe na poçatku serpnq 1583 r., we do oformlennq “vyzna- noho lysta” Dubrovs\kym na urqdi, “dnq pervoho, druhoho, y tret[ho y roz- n¥my yn¥my ças¥”, miwany poçaly rozbyraty budynok u dvori na ZaluΩΩi i perevozyty derevynu do Volodymyra. Dopomohty vidtvoryty real\nyj obraz toho budynku moΩut\ dokladni opysy zabudovy fil\varkiv Dubniv- s\koho klgça knqziv Lgbomyrs\kyx, ukladeni 1723 roku 38 . Fil\varkovi Ωytlovi budynky bulo rozplanovano qk “xaty na dvi polovyny” iz central\- nymy sin\my, komoramy, tobto v cilomu vony buly podibnymy do “domka” iz ZaluΩΩq. Qk svidçyt\ dokument ©rods\ko] knyhy za 1586 r., podibnym do n\oho buv takoΩ budynok u dvori vlasnykiv sela Uxovec\ka, wo skladavsq z dvox svitlyc\ z dvoma polyv’qnymy peçamy, komory i sinej 39 . Raniße, do sporudΩennq ratußi u Volodymyri, zasidannq mis\koho urqdu j sudu na çoli z vijtom provodylys\ u budynkax predstavnykiv mis\ko] verxivky, wo stoqly na Rynku: burmystriv Stepana Zavady 40 (za vijtivstva Maksyma Ivanovyça Ludovyça) ta Vasylq Kapli. Dewo pizniße, v çasy dovho- 35 Tam samo. – Spr. 7. – Ark. 144zv.–145. 36 Tam samo. – Spr. 16. – Ark. 271, 284zv.–285, 306–307. 37 Tam samo. – Ark. 271. 38 Aleksandrovyç V. S. Ûytlovi budynky hrupy fil\varkiv Dubnoho ta okolyc\ za opysom 1723 roku // Arxitekturna spadwyna Volyni: Zb. nauk pr. – Rivne, 2008. – S. 39–43. 39 CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 19. – Ark. 444. 40 Tam samo. – Spr. 1. – Ark. 95; Spr. 18. – Ark. 51zv.–52. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 426 tryvaloho, majΩe 25-tylitn\oho perebuvannq na vijtivs\komu urqdi Myxaj- la Dubnyc\koho (pomer u travni 1592 r. i buv poxovanyj na cvyntari soborno] Uspens\ko] cerkvy 41 ), zasidannq mis\koho urqdu j sudu zavΩdy vidbuvalysq v joho budynku na Rynku. Zhidno z danymy inventarq volodymyrs\koho vijtiv- stva 1635 r. vijtivs\kyj dim skladavsq z dvox “izb” i sinej: perßa z nyx (z dvoma viknamy), wo vvaΩalasq “bilog izbog”, mala rozstavleni pid stinamy lavy, kaxlevu piç, komoru, derev’qnu pyvnycg; druha (z tr\oma viknamy), wo bula bil\ßog, mala poseredyni stil, lavy navkolo, kaxlevu piç z komy- nom i “çornog piççg”, komoru, kuxng z hlynqnym komynom, ves\ budynok buv vkrytyj ©ontom 42 . Z iniciatyvy vijta zasidannq vijtivs\ko-lavnyçoho sudu, qk i raniße, nezvaΩagçy na funkcionuvannq ratußi, vidbuvalysq u vijtivs\komu budynku, jmovirno u bil\ßij “izbi”, de buv stil i lavy (doku- menty publikaci] pid № 3, 4, 6, 8, 9, 10). Provedennq sudovyx zasidan\ u vijtivs\komu budynku praktykuvalos\ u deqkyx pol\s\kyx mistax u popered- nix stolittqx 43 . Perßa dokumental\na zhadka pro volodymyrs\ku ratußu qk funk- cionugçu sporudu mistyt\sq v dokumenti ©rods\ko] knyhy vid 10 veresnq 1584 r. – skarha lantvijta Kyryla Vasylevyça, burmystra Vasylq Ilins\- koho, radciv Davyda Varaksyça i Tymofiq Paxerovyça na Lejzora Benqßo- vyça z pryvodu bezpidstavnoho, na ]xng dumku, zbyrannq podatku vid vyhotov- lennq alkohol\nyx napo]v – çopovoho. V c\omu dokumenti miwany vymahaly vid Benqßovyça z’qvytysq do ratußi z pys\movym pidtverdΩennqm na pravo zboru toho podatku 44 . Holovnym prymiwennqm volodymyrs\ko] ratußi, qk i bud\-qko] inßo], bula “svitlycq” 45 , de qk u “izbi radec\kij” zasidav mis\kyj urqd, posered ne] obov’qzkovo mav stoqty stil, za qkym sydily burmystr, tro[ radciv i mis\kyj pysar, a vzdovΩ stin na lavax – çotyry radci zi skladu rady popered- n\oho roku (stara rada). Pry cij svitlyci mala buty j kancelqriq, de oform- lgvalys\ dokumenty. Miscem, de zberihalysq nadani miwanam velykymy knq- zqmy lytovs\kymy i pol\s\kymy korolqmy pryvile] ta arxiv kancelqri] (sformovani z dokumentiv za poperedni roky mis\ki knyhy), mohla buty odna z komor pry svitlyci, zhaduvana u dokumentax pid № 3, 5, wo, jmovirno, qk konçe neobxidne dlq ratußi prymiwennq, bula vidtvorena pid ças ]] zvedennq. Qk svidçyt\ dokument pid № 12, “svitlycq” mohla vmistyty dosyt\ znaçnu kil\kist\ miwan zi skladu hromady mista Volodymyra: krim zhaduvanoho urqdu u skladi burmystra, radciv (novo] i staro] rady v kil\kosti vos\my 41 Tam samo. – Spr. 25. – Ark. 389–390. 42 Starçenko N. Konflikt u Volodymyri 1566 r. // Socium. – K., 2003. – Vyp. 3. – S. 98. 43 Bogucka M., Samsonowicz H. Dzieje miast i mieszczañstwa w Polsce przedrozbiorowej. – S. 99. 44 CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 17. – Ark. 518–519; Starçenko N. Konflikt u Volodymyri 1566 r. – S. 92. 45 CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 46. – Ark. 11, 237zv.–238. Volodymyr KRAVÇENKO 427 osib) “y vsyx mewan volodymerskyx v domu zv¥klom sudovom na ratußu, b¥la hromada, pry toj hromad[ uves çolovek pospolyt¥j” – volodymyrs\ke remisnyctvo u kil\kosti 45-ty osib. U cij Ωe svitlyci maly proxodyty zasidannq burmystrivs\ko-radec\koho sudu ta woriçni vybory novyx çleniv mis\ko] rady iz zvituvannqm pered hromadog radciv, qki buly na urqdax u poperednij rik, pro stan finansovyx nadxodΩen\ ta vytrat mis\ko] skarb- nyci, pro wo jdet\sq v dokumentax publikaci] pid № 8, 9, 10. Tam samo maly vidbuvatysq j spil\ni zasidannq u skladi vijta, burmystra, radciv, lavnykiv i pospil\stva v razi vynyknennq konfliktiv z miscevog povitovog vladog i pov’qzanog z cym neobxidnistg vidstogvaty zakonni prava i “vol\nosti” miwans\ko] hromady, nadani korolivs\kymy pryvileqmy. Prqmyx vidomostej pro vykorystannq miwanamy druho] svitlyci volody- myrs\ko] ratußi v dokumentax hrods\kyx knyh ne vyqvleno, ale v çasy ko- rotkoterminovoho perebuvannq na vijtivs\komu urqdi Qna Sokolovs\koho v nij qk u “izbi vijtivs\kij” mohly vidbuvatysq zasidannq vijtivs\ko-lavny- çoho sudu (“na ratußu pan vojt z sudom svoym”), de, qk idet\sq u svidçenni voznoho vid 10 serpnq 1591 r. po spravi pana Kroçevs\koho z miwanynom Panasom Kuncevyçem, lentvijt Bartoß Mysevs\kyj zi svo]m bratom vijtiv- s\kym pysarem “zasedßy m[stca urqdov¥[, samy sudqt, prokurac¥g provo- dqt, sv[dçat y pyßut y rad¥ storonam dodagt” 46 . Qkwo povnistg dovirytys\ pereliku prymiwen\ “domka”, wo mistyt\sq v dokumenti publikaci] pid № 5, a same: “dvi svitlyci z komoramy, sin\my i pidklittqm”, ta vvaΩaty ]x maksymal\no povnymy, a takoΩ vraxuvaty toj fakt, wo ratußa buduvalasq z hotovyx derev’qnyx komponentiv rozibranoho budynku, – vona mala b zberehty u svo]x osnovnyx detalqx konstrukcig i vyhlqd “domka” iz ZaluΩΩq. Ale navrqd çy kuplenyj miwanamy na ZaluΩΩi “domok”, tobto nevelykyj budynok, buv do dribnyx detalej vidtvorenyj na volodymyrs\komu Rynku i vΩe qk ratußa, bez vnesennq pevnyx zmin u kon- strukcig budivli, zmih by povnistg vidpovidaty svo[mu novomu pryznaçenng. Tomu deqki zminy v konstrukcig majbutn\o] ratußi mohly buty vneseni na poçatkovomu etapi ]] pobudovy – pry zvedenni pidklittq, i, peredusim, dlq zabezpeçennq vsij budivli stijkosti i dovhoviçnosti isnuvannq ta wob prysto- suvaty pidklittq do osoblyvyx umov vykorystannq zhidno z zahal\nymy vymo- hamy do sporudy takoho typu i potrebamy mis\ko] vlady. Tomu pidklittq, qk vaΩlyvyj element budivli ratußi, malo buty onovleno, wopravda, dΩe- rela ne nadagt\ pro ce informaci]. VaΩlyvist\ pidklittq dlq volodymyr- s\ko] ratußi polqhala we j u tomu, wo zavdqky jomu cq sporuda vyvywu- valasq nad Ωytlovog zabudovog Rynku ta inßyx vulyc\. Pro fakt, wo pidtverdΩu[ vykorystannq ratußnoho pidklittq qk miscq, de bulo vlaßtovano mis\ku v’qznycg, wodo qko] meßkanci Volody- myra vΩyvaly terminy “tgrma” ta “kazn\ mis\ka”, svidçyt\ cila nyzka dΩerel kincq X◊I st. V “tgrmi”, v suvorißyx umovax porivnqno iz inßymy 46 Tam samo. – Spr. 24. – Ark. 800–800zv. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 428 miscqmy uv’qznennq, mohly perebuvaty rizni osoby perevaΩno neßlqxet- s\koho poxodΩennq ta pidozrili prybul\ci sumnivno] reputaci] i zanqt\, qki sko]ly v misti zloçyny kryminal\noho xarakteru. Sered takyx dΩerel vydilq[t\sq çysel\na hrupa dokumentiv za rizni roky, wo naleΩyt\ do skladno], tryvalo] spravy pro vbyvstvo volodymyrs\koho burmystra Vasylq Ilins\koho u vijtivs\komu budynku vnoçi 11 hrudnq 1584 r. Napryklad, dokument vid 13 hrudnq 1584 r. – skarha Ωovnira Qna Didkovs\koho na vijta Dubnyc\koho pro napad na n\oho i joho tovaryßiv paniv Ovloçyms\kyx u domi pani] Xmelevs\ko] – vysvitlg[ xid areßtu i uv’qznennq pidozrgvanoho M. Ovloçyms\koho: “Myxajlo Dubnyckyj vojt…z burmystrom y z rqd- camy y lavnykamy y zo vsem pospolstvom zo vs[ho m[sta y peredm[stq, naho- tovavßysq z roznog strelbog v dom svoj vojtovskyj z hakovnycamy, s pol- hakamy, z ruçnycamy…kazavßy v zvon¥ na ratußu m[stskom y v cerkvy murovanoj na khvalt zazvonyvßy y klyknuvßy, prypadßy na spqçyx lgdej…toho tovaryßa naßoho pana Malxera, znaßedßy na postely spq- çoho, okrutne zbyly, zmordovaly…vzqvßy qko qkohos zloçyncu, do kazny svo[[ m[stsko[ do turm¥ vsadyly, aΩ napotom obaçyvßy, v¥nqvßy s turm¥, na ratuß vsadyly” 47 . Ne menß vaΩlyvym dlq vysvitlennq istori] vykorys- tannq prymiwen\ volodymyrs\ko] ratußi [ we odyn dokument u tij Ωe spra- vi, vpysanyj do ©rods\ko] knyhy 11 veresnq 1585 r. – skarha z pozovu pidozrg- vanoho ßlqxtyça M. Ovloçyms\koho na vijta Dubnyc\koho pro zibrannq ozbro[nyx miwan u joho budynku ta napad na susidnij budynok ßlqxtqnky Xmelevs\ko], de perebuvaly pany Ovloçyms\ki, a takoΩ svidçennq voznoho pro ohlqd M. Ovloçyms\koho i dvox joho “paxolkiv”-ßlqxtyçiv (sluh) u riznyx prymiwennqx ratußi – u svitlyci pid daxom i pid ratußeg, a same: M. Ovloçyms\koho “na ratußu m[stskom, a sluh yx pod ratußom v turm[ ohl[dal” 48 . Dokladniße pro misce utrymuvannq pidozrgvanoho M. Ovloçym- s\koho v ratußi svidçyt\ nastupnyj dokument vid 12 hrudnq 1584 r. – vyznan- nq voznoho I. Dolmac\koho pro perebuvannq v ratußi, de pid ças provedennq sudovoho rozhlqdu spravy pidozrgvanoho M. Ovloçyms\koho utrymuvaly v dosyt\ nepohanyx umovax: “kotor¥j u sv[tlyc¥ nahor[ na ratußu uçtyve ne v Ωadnom vezeng b¥l” 49 . Ostannq detal\ svidçyt\ pro oblaßtuvannq miwanamy dodatkovoho, prydatnoho dlq perebuvannq lgdej prymiwennq pid daxom ratußi, xoça ne vyklgçeno, wo vono isnuvalo v “domku” Ìra[v- s\koho na peredmisti ZaluΩΩi, ale cej fakt u dokumentax publikaci] pid № 1, 3, 5 ne zafiksovano. Qk vydno, ce prymiwennq vykorystovuvalos\ mis\- kym urqdom dlq utrymuvannq tam do sudovoho slidstva i na ças joho prove- dennq areßtovanyx osib riznoho poxodΩennq, v tomu çysli j ßlqxtyçiv, zapidozrenyx u sko[nni zloçyniv u misti. V dokumentax prymiwennq pid daxom nazyva[t\sq we odnym identyçnym za znaçennqm terminom “izba”. Pro ce 47 Tam samo. – Spr. 17. – Ark. 642zv. 48 Tam samo. – Spr. 18. – Ark. 627–627zv. 49 Tam samo. – Spr. 17. – Ark. 640–640zv. Volodymyr KRAVÇENKO 429 svidçyt\ dokument vid 16 serpnq 1603 r. – vyznannq voznoho Wasnoho Zlo- boc\koho pro joho vizyt do ratußi na proxannq pana Qna Lahodovs\koho dlq z’qsuvannq pryçyny uv’qznennq joho sluhy pana Ivana Íabana Hno[n- s\koho: “pr¥ßedß¥ zastaly [smo uv ¥zb[ ratußnoj sluhu [ho mlsty pna Lahodovskoho…samoho…on…pov[dyl pered namy vozn¥my y ßlqx- tog, yΩ u vezen[, mene pojmavß¥, na ratußu pan Grej Ovluç¥mskyj, pysar zemskyj y vojt,…posadyl u vezen[, na ratußu derΩ¥t, a [ho mlt\ pan dlq skupovanq zboΩq mene do Volod¥mera poslal b¥l s penezmy” 50 . Doku- mentiv, qki b svidçyly pro qkyjs\ inßyj sposib vykorystannq “svitlyci” pid daxom, ne vyqvleno. Pizniße rißennq ©rods\koho sudu vid 25 lypnq 1608 r. svidçyt\ pro te, wo po zakinçenni rozsliduvannq obstavyn zloçynu i vynesenni vyroku M. Ovloçyms\koho vdruhe, ale vΩe dlq vidbuvannq try- valoho terminu pokarannq, bulo posadΩeno do “turm¥ pod ratuß v m[st[ Volodymerskom y o pobran[ ma[tnosty [ho nemalo çerez zoßloho Myxajla Dubnyckoho vojta y m[wan” 51 . Ne buly ubezpeçeni vid potraplqnnq do “tgrmy” j volodymyrs\ki urqdnyky. Prykladom c\oho moΩe buty fakt iz skarhy vid 14 Ωovtnq 1586 r. radci Semena Mordaçevyça na radcg Tymofiq Hlobu, qkyj zi svo]my pomiçny- kamy napav na joho syna lavnyka Sasyna Semenovyça na Rynku i zasadyv joho do “tgrmy”, jmovirno za porußennq vstanovlenoho universalom korolq Stefana Batoriq vid 4 serpnq 1579 r. porqdku torhivli sillg v misti: “na R¥nku, na sklad[ tu Ω pod ratußom na m[stcu poko[m pospolyt¥m obvarova- n¥m…torhnulysq na zdorov[ y ma[tnosty [ho, pojmavßy [ho, na zemly poloΩyvßy, kyjmy okrutne zbyly y zmordovaly, a vzqvßy zbytoho y zmor- dovanoho y zaledve Ωyvoho, do okrutnoho vezen\q svo[ho do turm¥ posady- ly”. VidrqdΩenyj u cij spravi voznyj zasvidçyv, wo baçyv Sasyna Semeno- vyça “pod ratußom v turm[ na zemly leΩaçoho, barzo zbytoho y zakrvave- noho”, a nastupnoho dnq voznyj znovu baçyv v’qznq v ratußi, kudy toho “ne pryvely, ale prynesly [ho v kolku xlopov zbytoho y zranenoho z-s turm¥, vzemßy na ratuß, xot[çy [ho [we na horl[ skaraty, a potom zas[ znovu z ratußu kazaly [ho otnesty y do to[ Ω turm¥ vkynuty” 52 . Neridko te same misce uv’qznennq pid ratußeg nazyvalosq v dokumentax slovom “kazn\” (dyv. dokument pid № 11): “u kazny pod ratußom” 53 . Qk svid- çyt\ dokument vid 17 veresnq 1590 r. – vyznannq voznoho M. Hno[ns\koho u spravi preora volodymyrs\koho dominikans\koho monastyrq Mateq, “v kazn\” mohly potrapyty j osoby, qki vidmovlqlys\ vid splaty podatkiv: “khd¥ pryßol do kazny m[stsko[, hde saΩagt zlod[[v, pod ratußu, zastalom tam u vezeng v toj kazny…vojta Meleßka z sela Volyc¥. Y khd¥ [ho p¥tal, dlq çoho b¥ to[ vezen[ terpel y ot koho v¥znal, y pov[dyl, yΩ [ho 50 Tam samo. – Spr. 35. – Ark. 317. 51 Tam samo. – Spr. 40. – Ark. 375zv. 52 Tam samo. – Spr. 19. – Ark. 695–696. 53 Tam samo. – Spr. 22. – Ark. 41. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 430 burmystr volodymerskyj Hrycko Xolqvyç z ¥nßymy rajcamy mocno khval- tom tut sered R¥nku v m[st[ Volodymerskom bez Ωadno[ vynnosty y bez Ωadn¥x pryçyn vsadyly do tak srokhoho vezenq, prymußagçy mene v t¥m, ab¥x q ys toho sela plebanskoho zloΩyly tomu burmystrovy y rajcom Ωolnerwyznu, çoho m¥ ne povynny y nykhd¥ toho podatku ne davaly” 54 . Iz dokumenta vid 16 veresnq 1586 r. – svidçennq voznoho pro opytuvannq miwa- nyna parkannyka Vas\ka Vojtkovyça, qkoho vin zastav v uv’qznenni pid ratu- ßeg, vidomo, wo tudy – “do klitky” (vid slova “klit\”, tobto komora – we odna tohoçasna nazva prymiwennq dlq uv’qznennq pid ratußeg) mih potra- pyty j miwanyn, qkyj navaΩyvsq poßyrgvaty sered meßkanciv mista nepry- [mni j nebezpeçni dlq mis\kyx urqdnykiv (radciv) komprometugçi zdohadky pro zlovΩyvannq koßtamy, zibranymy u vyhlqdi podatkiv z miwan, a takoΩ vyslovlgvavsq pro potreby nahaduvaty urqdnykam pro zvituvannq v tomu pered hromadog: “tot Vasko Vojtkovyç …pov[dyl …yΩ dej: khd¥-m vzm[nku çynyty na m[st[ meΩy çolov[kom pospolyt¥m o podatky y pobor¥, kotor¥[ panove rajc¥ volodymersky[ na nas, pospolstvo, vkladagçy, z nas berut\ y to ne v[daty hd[ s[ d[va[t. Pnve rajc¥, a zvlawa pan Myxajlo Semenovyç a pan Yl\qß Kononovyç, usl¥ßavßy to, mene na ratuß pryzvaty kazavßy, potkavßy mene [we pered ratußom, any my movyt\ dopustyvßy, pan burmystr y pnve rajc¥ posoxamy mene tut do kl[tky vopxaly, a to dlq toho, ab¥-x q y Ωaden¥ poborov ne vopomynal…A potom …pan Íosto- vyckyj zo mnog vozn¥m y ßlqxtog…ßol do pnov radec…kotor¥x na- ßedßy v domu Íabanovom na hor[lce, to [st pna Hryhoræq Myxajlovyça Dvoreckoho a pna Ylæqßa Kononovyça,…movyl y prosyl yx, ab¥… hro- madu na ratuß zobraly, pov[dagçy, yΩ [st toho pylnaq potreba, ab¥… n[kotor¥[ reçy panom rajcom y vs[mu pospolstvu oznajmyl y propov[- dyl…A panove rajc¥ verxumenovan¥[…na to tak pov[dyly, yΩ: budem ly moçy, tohd¥ hromadu zberem” 55 . U 60-x – 70-x rokax X◊I st., we zadovho do pobudovy ratußi u Volodymyri, misc\ dlq utrymuvannq v’qzniv bulo dekil\ka. Peredusim “mis\ke uv’qznennq” u vijtivs\komu budynku 56 . Ale v bil\ßosti vypadkiv dlq toho vykorystovuvalys\ mis\ki nadbramni veΩi – Zap’qtnyc\ka i Zasmoc\ka. Pro ce svidçyt\ dokument vid 16 çervnq 1569 r. – skarha volodymyrs\kyx miwan M. Tatarçyça i Ûuka na vijta M. Dubnyc\koho pro pobyttq i uv’qznennq v Zap’qtnyc\kij veΩi miwanyna K. Petrovyça, vidrqdΩenoho hromadog do korolq zi skarhog na mis\kyj urqd: “za horlo vzqty a do vezenq do veΩy otvesty, na veΩu y v lancuxy vsadyty” 57 . Do ci[] veΩi miwan uv’qzngvaly j mis\ki urqdnyky, pro ce svidçyt\ dokument vid 25 lypnq toho Ω roku – skarha miwan P. Sorokopeni i cexmistra kravec\koho cexu Ivana na radcg S. Zavadu pro svavil\ne uv’qznennq ]xn\oho kolehy 54 Tam samo. – Spr. 23. – Ark. 506. 55 Tam samo. – Spr. 19. – Ark. 446–447. 56 Tam samo. – Spr. 8. – Ark. 21zv. 57 Tam samo. – Spr. 4. – Ark. 141zv. Volodymyr KRAVÇENKO 431 M. Íyjçyça u tij Ωe veΩi “u vezen[ m[stsko[” 58 . Pro uv’qznennq miwan v inßij veΩi – Zasmoc\kij – svidçyt\ skarha vijta M. Dubnyc\koho na radciv pro orhanizacig v misti buntu proty n\oho ta areßt i uv’qznennq prysqΩnyka vijtivs\ko] lavyci G. Kovalq “do veΩy m[stsko[ Zasmocko[” 59 . Inßyj dokument vid 28 travnq 1569 r. – skarha miwan M. Ohorodnykovyça, M. Postryhaça, M. Xolqvy ta in. na vijta M. Dubnyc\koho i radciv V. Kaplg i S. Zavadu z pryvodu pobyttq j uv’qznennq hrupy miwan – svidçyt\ pro isnuvannq miscq uv’qznennq “u pyvnyc¥ v domu koncovom v parkany” 60 . We odyn dokument, vpysanyj do knyh u toj Ωe den\, – skarha miwan S. Kravcq i P. Íevcq na vijta i tyx Ωe radciv z pryvodu pobyttq j uv’qznennq M. Postryhaça i M. Xolqvy – svidçyt\ pro isnuvannq v centri mista we odnoho takoho miscq – “u komori na Rynku” 61 . Ta sama komora na Rynku nazyva[t\sq v dΩerelax we j “kazng mis\kog”, u qkij do toho Ω bulo vlaßtovano “kolodu mis\ku”. “Kolodog” todi nazyvalosq znarqddq dlq pokarannq selqn, zloçynciv abo polonenyx, wo vyhotovlqlosq z dvox vaΩkyx dubovyx balok, na styku qkyx prosverdlgvalys\ otvory dlq nih abo ruk pokaranyx. Pro ce jdet\sq v dokumenti vid 13 lgtoho 1570 r. – skarzi M. Vorony-Boratyns\koho na R. Markovs\koho pro nevykonannq uhody u spravi pro na]zd piddanyx ostann\oho iz s. Markovyçiv na joho hospodu, u qkij vin “ob[cal y podvezalsq …t¥x poddan¥x svoyx do kazny m[stskoj tut do Volodymera na R¥nku u kolod[ m[stskoj po try dny torhov¥[ ot usxodu solnca aΩ do zaxodu solnca obema nohamy posadyt” 62 . I nareßti dokument vid 17 çervnq 1569 r. – ziznannq vyΩa A. Pavlovs\koho pro prysutnist\ na zborax z pryvodu protestu hromady miwan proty dij mis\koho urqdu, de poda[t\sq re[str uv’qznenyx miwan iz vkazannqm we deqkyx misc\ pokarannq: “pan vojt saΩal u turmu, druhyx u veΩu, tretyx na m[st[ u kl[tku” (tobto v zhadanu vywe “komoru” abo “kazn\ mis\ku”) 63 . Cej Ωe dokument svidçyt\ pro te, wo vΩe todi, jmovirno poblyzu toho miscq, de pizniße postala ratußa, stoqv stovp han\by – “pren©yr”, do n\oho buv prykutyj we odyn miwanyn iz ti[] hrupy 64 . Zvyçajno Ω, qk i v bud\-qkomu tohoçasnomu misti, u Volodymyri buv osoblyvyj mis\kyj sluha – “mistr” 65 , tobto kat, qkomu naleΩalo zastosovuvaty tortury wodo areßtovanyx osib pid ças dopytiv, hotuvaty do straty i straçuvaty zasudΩenyx mis\kym sudom na ßybenyci abo çerez vidsiçennq holovy special\nym, osoblyvo] konstrukci] kativs\kym meçem, qkyj, do reçi, mav postijno zberihatysq v ratußi. Krim toho, kat buv zobov’qzanyj nywyty brodqçyx tvaryn ta zdijsngvaty sanitarni funkci] u misti. Straty miwan na ßybenyci, tak samo, qk i v bud\-qkomu [vropejs\komu misti, vidbuvalysq na pevnij vidstani vid n\oho, u special\no vidvedenomu misci. 58 Tam samo. – Ark. 184. 59 Tam samo. – Spr. 14. – Ark. 429zv.–430. 60 Tam samo. – Spr. 4. – Ark. 124zv. 61 Tam samo. – Ark. 125. 62 Tam samo. – Spr. 5. – Ark. 14–14zv. 63 Tam samo. – Spr. 4. – Ark. 139zv. 64 Tam samo. 65 Tam samo. – Spr. 9. – Ark. 148. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 432 Íybenycq, wo naleΩala mistu Volodymyru, takoΩ znaxodylasq nedaleko vid n\oho, z livoho boku vid dorohy, wo prqmuvala na Luc\k – na uroçywi Kalynivci miΩ riçkog Rylavyceg i “mohylkamy” 66 . Inßi dokumenty iz knyh Volodymyrs\koho ©rods\koho sudu mistqt\ ne- malo dodatkovyx cinnyx vidomostej, qki dagt\ moΩlyvist\ arxitektoram z pevnog mirog dostovirnosti vidtvoryty zovnißnij vyhlqd ta porqdok rozmi- wennq vnutrißnix prymiwen\ na obox poverxax i v cokol\nij çastyni volody- myrs\ko] ratußi. Dokument publikaci] pid № 7 vid 30 çervnq 1587 r. svidçyt\ pro isnuvannq sxodiv i ©anku pered dveryma do ratußi. Podibno do ratuß inßyx mist, volodymyrs\ka bula tak samo osnawena dzvonom 67 . Qk svidçyt\ skarha pidsudkovo] zems\ko] xolms\ko] Oleksandry Pidhorodens\ko] na volodymyrs\koho lantvijta i odnoçasno burmystra Mar- cyna Stanislavovyça ta radciv z pryvodu na]zdu miwan na zemli susidn\oho z mis\kymy zemlqmy ma[tku pry seli Verba, vpysana do knyh 4 çervnq 1609 r., zvukom ratußnoho dzvona miwany zaklykalys\ do zboru v centri mista dlq uçasti v tij masovij akci]: “kotor¥j burmystr z rajcamy, udaryvßy dva raz¥ na khvalt ve zvonok ratußov¥j, zbuntovavßy y vse pospolstvo m∆sta Volo- dymerskoho” 68 . Z nakazu mis\kyx urqdnykiv ratußnyj dzvin vykorystovu- vavsq dlq syhnalizuvannq pro huçni trahiçni podi], wo vidbuvalysq v misti, ta zboru miwan dlq poßuku j areßtu vynuvatciv, pidozrgvanyx u sko[nni zloçyniv 69 . Zvyçajno Ω, qk i v inßyx mistax, u takyj sposib miwany povidom- lqlysq pro poΩeΩi. Ce bulo vkraj vaΩlyvo dlq mista, oskil\ky poΩeΩi u Volodymyri çerez derev’qnu zabudovu i vΩyvannq sviçok dlq osvitlennq osel\ u piznij ças traplqlys\ dosyt\ çasto i poßyrgvalysq nadzvyçajno ßvydko, zavdagçy mistu velyko] ßkody i vtrat. PidtverdΩennq toho, wo dax volodymyrs\ko] ratußi bulo vkryto ©ontom, moΩna znajty v dokumenti vid 25 serpnq 1585 r. – skarzi burmystra Tymofiq Andrijovyça i radci Harasyma Andrijovyça na pana Ivana Dubovec\koho, qkyj razom zi svo]my sluhamy Vasylevs\kym i Kosyns\kym, z metog pomstytys\ mis\- komu urqdu za svoho pryqtelq M. Ovloçyms\koho, uv’qznenoho za pryçetnist\ do vbyvstva burmystra Ilins\koho: “s polhakov, z ruçnyc na ratuß strelql, v kotoroj ratußy pan Yvan Duboveckyj okna y khont¥ postrelql” 70 . Vperße na misce roztaßuvannq staro] ratußi vkazav vydatnyj doslidnyk istori] Volyni Oleksandr Cynkalovs\kyj: “Misce staroho mahistratu pry Far- nij vulyci (suçasna vul. Knqzq Vasyl\ka) – teper nezabudovane. Tam proxodyt\ vulyçka do poΩeΩno] storoΩi. Budynok mahistratu zhoriv pid ças poΩeΩi mista v XIX st.” 71 . Tobto stara ratußa roztaßovuvalasq v pivniçno-sxidnij çastyni 66 Tam samo. – F. 27. – Op. 1. – Spr. 5. – Ark. 36zv. 67 Tam samo. – Spr. 17. – Ark. 679zv. – 680. 68 Tam samo. – Spr. 41. – Ark. 219zv. 69 Tam samo. – Spr. 34. – Ark. 384. 70 Tam samo. – Spr. 18. – Ark. 561. 71 Cynkalovs\kyj O. Materialy do arxeolohi] Volodymyrs\koho povitu // Zapysky Naukovoho tovarystva im. Íevçenka. – L\viv, 1937. – T. 154. – S. 207; Petrovyç V. Volodymyr KRAVÇENKO 433 Rynkovo] plowi. Vid toho çasu terytoriq staroho Rynku çerez nywennq derev’q- no] zabudovy pid ças poΩeΩ, rozßyrennq, vyrivngvannq, zminu naprqmkiv vulyc\ abo j povne ]xn[ znyknennq zaznala znaçnyx zmin. Na poverxni terytori], oxop- lenij u ti çasy zi sxodu ruslom r. Smoçi, z pivdnq rovom, qkym tekla voda r. Smo- çi, a z pivniçnoho i zaxidnoho boku rovom, valamy j derev’qnym parkanom, wo prostqhalysq vid ci[] Ω riçky i, oxopyvßy misto, vyxodyly do bereha bil\ßo] riçky Luhy, ne zalyßylos\ i reßtok sporud ta ob’[ktiv toho çasu, qki b spryqly utoçnenng miscq, de stoqla kolys\ ratußa. Dokumenty sudovyx knyh dagt\ svog osoblyvu informacig, z dopomo- hog qko] moΩna dopovnyty j utoçnyty poßyreni v publikaciqx dani pro misce roztaßuvannq ratußi na samomu poçatku ]] isnuvannq v kinci X◊I – na poçatku X◊II st. Osoblyve znaçennq dlq c\oho magt\ vidomosti, wo vysvitlggt\ rizni podi] v Ωytti pivniçno-sxidno] çastyny mista ta pered- mistq Zap’qtnyçi. Holovnog vulyceg ci[] çastyny [ Ûydivs\ka (abo Velyka Ûydivs\ka) z ]] zabudovog po obox bokax, Mykola]vs\kog cerkvog i sporu- dΩenog porqd z neg [vrejs\kog “boΩnyceg” 72 ta Zap’qtnyc\kog bramog, wo vyvodyla na peredmistq Zap’qtnyçi, de meßkaly mis\ki remisnyky, tam samo buly roztaßovani vijtivs\kyj dvir i stav, P’qtnyc\ka cerkva. Ci[g vulyceg v naprqmku Rynku ruxalysq vsi ti, xto jßov do mista z peredmistq abo pry]ΩdΩav z polis\kyx sil i misteçok na qrmarky j torhy ta v sudovyx spravax do ©rods\koho urqdu. Konflikty, wo traplqlysq miΩ samymy miwa- namy, ßlqxtyçamy ta riznymy pry]ΩdΩymy osobamy u cij çastyni mista, znajßly svo[ vidobraΩennq v dokumentax ©rods\kyx knyh. U nyx neridko traplqgt\sq zhadky pro volodymyrs\ku ratußu. Vybir miscq dlq pobudovy ratußi v pivniçno-sxidnij çastyni Rynku cil- kom zakonomirnyj. Plowa Rynok, qk vkazugt\ dokumenty, mala “çotyry rohy” i prytomu try bramy 73 . Mostamy çerez riv i riçku Smoçu miwany korys- tuvalysq dlq vy]zdu z mista u tr\ox holovnyx naprqmkax: u pivniçnomu – vid Rynku vulyceg Ûydivs\kog (Velykog Ûydivs\kog) do Zap’qtnyc\ko] Hospodars\ka diql\nist\ naselennq mista Volodymyra X◊–X◊II st. // Mynule i suçasne Volyni ta Polissq: Volodymyr-Volyns\kyj v istori] Ukra]ny ta Volyni: Zb. nauk. pr. – Luc\k, 2004. – S. 137. 72 CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 23. – Ark. 234–235; Arxyv GZR. – K., 1859. – Ç. I. – T. I. – S. 265–267; Dvernyckyj E. N. Pamqtnyky drevneho pravoslavyq v h. Vladymyre-Vol¥nskom. – K., 1889. – S. 52–53; Teodorovyç N. Y. Horod Vladymyr Vol¥nskoj hubernyy v svqzy s ystoryej Vol¥nskoj eparxyy: Yst. oçerk. V pamqt\ devqtysotletneho gbyleq Vol¥nskoj eparxyy. 992–1892. – Poçaev, 1893. – S. 146; Kuçynko M. Kul\tovi sporudy Volodymyra-Volyns\koho kincq X◊III – poçatku XX st. // Mynule i suçasne Volyni ta Polissq... – S. 88; joho Ω. Svqto-Mykola]vs\ka cerkva u Volodymyri: istoriq i suçasnist\ //Relihiq i cerkva v istori] Volyni: Zb. nauk. prac\ / Pid red. V. Sobçuka. – Kremenec\, 2007. – S. 18–19; Ters\kyj Svqtoslav. Xramy sered- n\oviçnoho Volodymyra ta joho okolyc\: istoriq, lokalizaciq, konfesi] (za danymy arxeolohi]) // Relihiq i cerkva v istori] Volyni... – S. 10. 73 RDADA. – F. 389. – Op. 1. – Spr. 563. – Ark. 198zv.; CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 26. – Ark. 113zv. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 434 bramy i çerez ne] na mist çerez riv do peredmistq Zap’qtnyçi i dali dorohog (hostyncem) u naprqmku mist Turijs\ka, Kovelq, Berestq; u sxidnomu – ko- rotkog vulyceg Zasmoc\kog (Velykog Zasmoc\kog) do Zasmoc\ko] bramy, çerez ne] na mist çerez riçku Smoçu do peredmist\ Zasmoççq, Rylavyci, Myxajlivcq i dali na Velykyj hostynec\, wo viv u naprqmku Luc\ka i Ky[va; v zaxidnomu – Zaval\s\kog vulyceg do Zaval\s\ko] bramy, kriz\ qku miwany vy]zdyly na mist çerez riv i dali na dorohu, wo vela do peredmistq Zavallq, misteçka Ustyluha na riçci Buh ta do mista Horodla, a takoΩ na inßu dorohu, wo jßla na selo Suxodoly, misteçko LytoviΩ i dali na mista Sokal\ i L\viv. We odna z holovnyx vulyc\ mista – Zamkova (Velyka Zamkova) – zabez- peçuvala miscevym meßkancqm ta pry]ΩdΩym proxid z Rynku v naprqmku zamku do pidjomnoho mosta (uzvodu) çerez prorytyj miwanamy riv, napov- nenyj vodog riçky Smoçi, i do holovno] zamkovo] bramy u Vorotnij veΩi. Ostann\og z “velykyx” vulyc\ bula Spas\ka (Velyka Spas\ka), wo jßla vid Rynku do “horodka”, tobto “Vladyço] hory” i do cerkvy Svqtoho Spasa 74 . Forma Rynku bula podibnog do nepravyl\noho trykutnyka, usiçenoho iz zaxidno] storony (vid Zaval\s\ko] bramy), ale rozßyrenoho u sxidnomu na- prqmku. Ce vydno na plani mista, skladenomu O. Cynkalovs\kym. 75 . PidtverdΩennqm vidomostej O. Cynkalovs\koho pro misceznaxodΩennq staro] ratußi v kinci X◊I st. [ dokument publikaci] pid № 7 – skarha vijta M. Dubnyc\koho ta lavnyka Sasyna Semenovyça na mis\kyx urqdnykiv Tyßka Paxerovyça Hlobu i Hryhoriq Xolqvyça. Za slovamy Sasyna, 29 çervnq 1587 r. vin pryjßov na Rynok, wob vzqty iz ratußnoho skladu svij tovar – sil\. Mis\ki urqdnyky, qki v toj ças sydily na “derevi pod ratußom”, tobto na kolodi bilq ratußi, z qko]s\ nevidomo] pryçyny poçaly laqty joho i ves\ vijtivs\kyj sud, a potim, pidnqvßys\ na ©anok, nakazaly mis\kym sluham upijmaty Sasyna i pryvesty do nyx u ratußu. Vid tyx sluh vin ledve vtik do vijtivs\koho domu. A v toj samyj moment, koly sluhy hnalysq za Sasynom u naprqmku budynku vijta, mis\ki urqdnyky pobaçyly vijtivs\koho sluhu na prizvywe Kuz\myns\kyj, qkyj jßov u svo]x spravax “na misto mymo ratußu”. I til\ky-no vin vyjßov na Rynok, qk Xolqvyç, zijßovßy z ratußnoho ©anku, napav na n\oho i poçav pohroΩuvaty kordom. We odnym svidkom cyx dij buv vijtivs\kyj sluha Sydir Ivanovyç, qkyj u toj ças znaxodyvsq razom iz Fedorom Prybors\kym bilq vorit Kaplyns\koho dvora. Cej dvir mav taku nazvu, oskil\ky raniße naleΩav odnomu z najbahatßyx miwan – radci j burmystrovi Vasylevi Kapli. Po joho smerti dvir i budynok uspadkuvaly druΩyna Vasyleva Kaplyna i doçka Kunycq Kaplqnka, z qkog buv odruΩenyj i Ωyv u tomu Ω budynku ©rods\kyj pidpysok Martyn Prybors\kyj 76 . Kaplyns\kyj dvir [ duΩe vaΩlyvym 74 Œródla dziejowe. – Warszawa, 1877. – T. V. Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wo¬ynia, Podola i Ukrainy z pierwszej po¬owy XVII wieku / Wyda¬ A. Jab¬onowski. – S. 150; CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 68. – Ark. 957. 75 Cynkalovs\kyj O. Materialy do arxeolohi]... – S. 197. 76 CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 18. – Ark. 496zv. Volodymyr KRAVÇENKO 435 ori[ntacijnym ob’[ktom dlq utoçnennq miscq znaxodΩennq ratußi u X◊I st. peredusim tomu, wo roztaßovuvavsq na rozi Rynku, tobto buv perßym na sxidnij joho storoni : “dom v m[st[ Volodymer¥ v R¥nku na rohu leΩaçyj” 77 . Nastupnym dvorom na cij storoni buv vijtivs\kyj dvir. A tomu svavil\ni di] mis\koho urqdnyka vidbuvalysq prosto na oçax vywezhadanyx svidkiv i na neznaçnij vid nyx vidstani. Tomu, koly Xolqvyç i joho popliçnyky poçaly byty Kuz\myns\koho, Sydir odrazu Ω kynuvsq na dopomohu kolezi i dopomih jomu vrqtuvatysq. Tak samo vaΩlyvym dlq z’qsuvannq miscq roztaßuvannq ratußi v kinci X◊I st. [ toj fakt, wo Kuz\myns\kyj mih z’qvytysq na tomu misci, de na n\oho napav Xolqvyç, til\ky v tomu razi, qkwo vyjßov na Rynok z Ûydivs\ko] vulyci (z pivniçno-sxidnoho kuta plowi), wo vela v tomu naprqmku vid Zap’qtnyc\ko] bramy. Tobto, qkwo vzqty za ori[ntyry roztaßovani u pivniçno-sxidnij çastyni Rynku ob’[kty (Kaplyns\kyj ta vijtivs\kyj dvory), to ratußa znaxodylasq pravoruç, odrazu Ω po zaverßenni Ûydivs\ko] vulyci, i stoqla fasadom, zvyçajno Ω, do Rynku, a svo]m livym bokom – u naprqmku protyleΩnoho rohu plowi, de znaxodyvsq Kaplyns\kyj dvir. Ale qk derev’qna sporuda ratußa, jmovirno iz mirkuvan\ poΩeΩno] bezpeky, bula roztaßovana na pevnij vidstani vid rqdu dvoriv pivniçno] storony Rynku, oskil\ky dani dokumentiv ne vkazugt\ na prqme susidstvo z nymy; ta j v dokumentax, de jdet\sq pro ponyweni pid ças poΩeΩ rynkovi dvory j budynky, ratußa ne zhadu[t\sq. U bud\-qkomu razi misce roztaßuvannq ratußi u pivniçno-sxidnij çastyni Rynku davalo zmohu mis\kym urqdnykam i sluham, perebuvagçy vseredyni budivli, na ]] ©anku abo blyz\ko bilq ne], steΩyty za podiqmy ta ruxom lgdej i transportnyx zasobiv u centri mista v bud\-qku poru doby. Okrim vidomostej, wo bezposeredn\o stosugt\sq poçatkiv istori] pobu- dovy volodymyrs\ko] ratußi, osoblyvo vaΩlyve znaçennq magt\ dani dokumentiv, wo vysvitlggt\ pevni zminy v stosunkax volodymyrs\koho vijta Dubnyc\koho ta urqdnykiv joho sudu z mis\kog radog pislq pobudovy i poçatku funkcionuvannq ratußi v misti. Pid riznymy, navit\ nadumanymy sumnivnymy pryvodamy vin vidmovlqvsq prybuty do ratußi dlq rozhlqdu spravy zi spadko[mnyceg dvora na ZaluΩΩi Hal\ßkog Ìra[vs\kog, do toho Ω vsilqko unykagçy vidpovidal\nosti pered neg za uçast\ razom z burmyst- rom i radcqmy u prydbanni i rozibranni budynku, xoça v dokumenti publikaci] pid № 1 vijt sered uçasnykiv ti[] akci] ne zhadu[t\sq: “Q, vojt, teper dlq Ωadno[ spravy na ratuß ne xoΩu. Tam nyçym z storony vrqdu mo[ho vojtov- skoho ne spravug …” (dokument pid № 3), “Q na ratuß ne pojdu y sudyty ne xoçu y ne budu, y lantvojtovy svo[mu sudyt ne velg” (dokument pid № 4). Zasidannq svoho vijtivs\ko-lavnyçoho sudu vin, qk i raniße, do pobu- dovy ratußi, nezvaΩagçy na propozyci] miwan provodyty ]x razom z nymy “na m[stcu zv¥klom sudovom na ratußu”, provodyv sam razom z lantvijtom, lavnykamy i okremym vijtivs\kym pysarem u svo[mu domi (dokumenty pid 77 Tam samo. – Spr. 23. – Ark. 130. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 436 № 6, 9). Pro znevaΩlyve stavlennq vijta do ratußi vydno z dokumentiv pid № 8 i 9. Qk i raniße, u svo[mu domi na “Nove Lito” 1588 r. “pred obedom” vijt, “qko starßyj toho aktu”, namahavsq zibraty miwan dlq provedennq vyboriv novyx çleniv rady i wob zasluxaty finansovyj zvit çotyr\ox çleniv rady poperedn\o] kadenci] 1587 r. pro sumu zboru podatku na neruxomist\ z miwan, ale cq akciq ne vidbulasq, oskil\ky miwany, buduçy vpevnenymy v tomu, wo vybory radciv novo] kadenci] magt\ vidbuvatysq v ratußi, vraxovugçy prava j obov’qzky vijta, u toj den\ dviçi zaproßuvaly joho tudy i, ne doçekavßys\, pereobraly toj samyj sklad rady na nastupnyj 1588 r. Vnaslidok c\oho vynyk skladnyj konflikt na vladnomu rivni mista çerez te, wo toho Ω dnq vijt u sebe vdoma v prysutnosti svo]x urqdnykiv zaoçno zvil\nyv tyx samyx çotyr\ox radciv. Nastupni dokumenty publikaci] pid № 10, 11, 12 [ svidçennqmy toho, wo sudovo-administratyvna kompetenciq volodymyrs\koho vijta i joho urqdu u 80-x rokax X◊I st. poçala rizko zvuΩuvatysq, avtorytet vijta poçav zanepadaty, povnovaΩennq Ω mis\ko] rady j sudu, navpaky, rozßyrgvatysq. Raniße, do 1583 r., çerez vidsutnist\ ratußi v misti volodymyrs\ka hro- mada, na vidminu vid meßkanciv deqkyx inßyx mist, bula zmußena vidbuvaty zasidannq urqdu j sudu v budynku vijta i postijno stykatys\ iz sumnivnymy rißennqmy i svavil\nymy diqmy c\oho urqdnyka. Tomu prodemonstrovane i dosyt\ ßvydko realizovane volodymyrs\kym miwanstvom prahnennq maty ratußu u svo[mu misti vyhlqda[ cilkom zakonnym i spravedlyvym. Pravo pobudovy ratußi u Volodymyri, nadane miwanam u pryvile] na ma©deburz\ke pravo, i joho realizaciq daly moΩlyvist\ hromadi mista vyjty z-pid vplyvu vijtivs\ko] vlady i zaqvyty pro svog zrilist\, povnocinnist\ i mic\. Dosli- dΩennq dokumentiv iz knyh Volodymyrs\koho ©rods\koho sudu dalo zmohu vstanovyty promiΩok çasu (serpen\ 1583 – veresen\ 1584 r.), protqhom qkoho u misti Volodymyri-Volyns\komu bulo pobudovano holovnu mis\ku sporudu j oseredok samovrqduvannq – ratußu. Vyqvleni j opublikovani dokumenty dopomahagt\ z’qsuvaty misce ]] roztaßuvannq v ti roky, pidtverdyty isnu- vannq deqkyx vaΩlyvyx detalej ]] zovnißn\oho vyhlqdu (©ontovoho pokryttq, ©anku, ratußnoho dzvona), vstanovyty kil\kist\ poverxiv, sklad holovnyx prymiwen\ sporudy ta ]x vykorystannq mis\kym urqdom. Qk svid- çat\ dokumenty, ratußa v misti Volodymyri za vsima svo]my oznakamy pomit- no vidriznqlasq za rozmiramy, kil\kistg prymiwen\ i materialom vyhotov- lennq vid pobudovanyx u zamoΩnißyx mistax sporud c\oho Ω pryznaçennq, ale v toj Ωe ças navit\ takyj optymal\nyj minimum neobxidnyx prymiwen\ zabezpeçuvav robotu mis\kym orhanam samovrqduvannq. * * * Dokumenty pidhotovleno do druku zhidno z “Pravylamy vydannq pam’qtok, pysanyx ukra]ns\kog movog ta cerkovnoslov’qns\kog ukra]ns\ko] redakci]” 78 . 78 Nimçuk V. V. Pravyla vydannq pam’qtok, pysanyx ukra]ns\kog movog ta cerkov- noslov’qns\kog ukra]ns\ko] redakci]: Proekt. – K., 1995. – Ç. I. – S. 30–40. Volodymyr KRAVÇENKO 437 Ce da[ publikatorovi moΩyvist\ povno j dokladno vidtvoryty zasady uporqdkuvannq dokumentiv ©rods\kymy kancelqrystamy X◊I st. Rukopysni teksty dokumentiv peredano za pryncypom “litera v literu” zi zbereΩennqm liter, vidsutnix u suçasnomu ukra]ns\komu alfaviti: “µ”, “ø”, “æ”, “¥”, “∆”, “œ”, “≈”. Vynqtok stanovyt\ lyße litera “å”, qka pereda- valasq za ]] suçasnym hrafiçnym ta fonetyçnym vidpovidnykom – literog “q”. Nadrqdkovyj znak (pa[rk) u vyhlqdi vytqhnuto] litery “s”, qkym pozna- çavsq v bil\ßosti vypadkiv zvuk “i korotkyj” (j), peredano za dopomohog kursyvnoho “y” (y). Litery slov’qno-kyrylyçno] cyfrovo] systemy, wo vΩy- valysq v dokumentax pry zaznaçenni dat vpysannq dokumentiv do knyh, peredavalysq velykymy literamy bez obov’qzkovyx tytl nad nymy. U zv’qzku z tym, wo ci daty vkazuvalysq arabs\kymy cyframy v avtors\kyx zaholovkax do dokumentiv, ]xni cyfrovi vidpovidnyky v tekst publikaci] avtorom ne vvodylysq. Vsi vynosni pryholosni litery u slovax, a takoΩ bukvospoluky “st” u seredyni ta v kinci sliv i “ho” v kinci podagt\sq kursyvom. Osobovi çastky -om, -µm naprykinci di[sliv perßo] osoby odnyny mynuloho çasu çolo- viçoho rodu drukuvalysq razom iz di[slovamy, oskil\ky vony [ orhaniçno pov’qzanymy z nymy u svo[mu zvuçanni, napryklad: b¥lomæ (№ 5, ark. 901), poznalom, mohlom (№ 5, ark. 902), musylom (№ 6, ark. 337zv.), v¥ßolµm (№ 6, ark. 337zv.), b¥lµmæ, vydylµmæ (№ 8, ark. 141zv.). Ale v [dynomu vy- padku v kinci di[slova neoznaçeno] formy cq çastka druku[t\sq okremo – znaty-m (№ 1, ark. 126). Çastky “-m”, “-x”, “-s” qk okrema çastyna movy drukugt\sq çerez defis razom iz spoluçnykamy, napryklad: qko-mæ (№ 1, ark. 126), yΩµ-mæ, ab¥-mæ (№ 1, ark. 126zv.), bo-m (№ 5, ark. 904), any-m (№ 6, ark. 337), Ω[b¥-m (№ 5, ark. 902), qkob¥-x (№ 6, ark. 337), Ω[b¥-s (№ 7, ark. 35zv.). Tak samo j zajmennyky z çastkog “-m”, napryklad: ßto-mæ (№ 1, ark. 126zv.), q-mæ (№ 7, ark. 36); vkazivnyj zajmennyk “tot” iz çastkog “to” – za takym samym pryncypom, napryklad: tot-to (№ 9, ark. 509). Çastka “-sq” (v tekstax – sµ) u postpozyci] poda[t\sq razom z di[slovom, napryklad: øpovµdalsq (№ 3, ark. 404zv.), torhatysœ (№ 5, ark. 904zv.), postanovyvßysµ (№ 2, ark. 403zv.). Çerez defis z poperednim slovom druku[t\sq j neoznaçena çastka “-kolvek”, napryklad: ßto-kolvµk (№ 2, ark. 403zv.). U procesi arxeohrafiçnoho opracgvannq teksty dokumentiv buly roz- byti na reçennq zhidno iz suçasnymy pravylamy vΩyvannq znakiv punktuaci] ta velykyx liter. Dlq vydilennq tr\oxçastynno] struktury tohoçasnoho dokumenta (vstupnyj protokol, kontekst, zaklgçnyj protokol) teksty roz- dileno na abzacy. Vidpovidni klauzuly, wo formugt\ sklad koΩno] z cyx çastyn, abzacamy ne vydilqlysq. Tytla nad skoroçenymy slovamy drukuva- lysq, a sami slova u povnomu ]xn\omu liternomu skladi ne vidtvorgvalysq. Dvoma poxylymy ryskamy (//) poznaçeno kinec\ tekstiv z obox storin arkußiv. Nomery arkußiv i zvorotiv publikaci] prostavleno pislq znaku (//) na poçatku tekstiv obox storin arkußa, a sami cyfry vydileno Ωyrnym ßryftom. Usq krytyka tekstiv zdijsngvalasq u pidrqdkovyx prymitkax. Pomyl- kove napysannq sliv abo propusky okremyx liter çy pryjmennykiv zbereΩe- Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 438 no bez zmin, a u prymitci proponu[t\sq moΩlyvyj variant slova abo okremyx skladovyx reçennq. V inßyx vypadkax, za nemoΩlyvistg zaproponuvaty vy- pravlenyj variant, wodo takyx sliv proponu[t\sq nejtral\na prymitka avtora publikaci]: “Tak u rukopysi”. Oçevydni vtraty rukopysnoho tekstu çerez poßkodΩennq vidnovlgvalysq v publikaci] u kvadratnyx duΩkax, a pid rqdkom poqsngvalysq prymitkog “Rukopys poßkodΩeno”. DOKUMENTY № 1 1583, veresnq 2. Volodymyr. – Vpys aktu prodaΩu {ronymom Dubrovs\kym budynku na peredmisti ZaluΩΩi nad riçkog Luhom burmystrovi i radcqm mista Volodymyra ·271‚ L∆ta BoΩµho naroΩµnœ tysµça pqtsot øsmdµsœt trµtµho msca sµntµbra vtoroho d˜nq. Pµrµd namy, Alµksandromæ podstarostym a Ùµdorom sudµg Kurcµvyça·my‚ * , vrqdnyky khrodskymy volodymµrskymy, postanovyvßysœ øçµvysto na vrqdµ v zamku µho krolµvskoµ mlty Volodymµrskomæ, ßlqxµtn¥y pan {ronymæ Dubrovskyy dobrovolnµ y qvnµ ku zapysan\g do knyhæ khrodskyxæ v¥znal t¥my slov¥, yΩ dµy: “Q, magçy v dµrΩang svoµmæ trµtgg mµru vßµlqkyx v¥mµlkov u ml¥nµ µho krolµvskoµ mlty volodymµrskomæ, zo vsymy khrunt¥ y budovanµmæ, ku toy trµtµy mµr[ nalµΩaçymy, kotorug dµy trµtgg mµru zo vsymæ budovanµmæ, magçy q volnost, t¥mæ, qko vlastnost\g svoµg ßa≈ovaty, zaxov¥vagçysœ vodlµ volnosty moµµ y zapysu p̃na Vyncµntoho Rµpkovskoho, prodalæ µsmy budovan\[ svoµ vlastnoµ, nykomu nyçymæ nµ zavµdµno[ y nµ pµnnoµ, stoqçoµ na ZaluΩ\g, nad rµkog Luhom za ml¥namy volodymµrskymy, to µst domok: v nµmæ svµtloçokæ dvµ z sµncamy y zo vsymæ, qko sµ to[ budovan\µ v sobµ maµt, yx mlstqm p˜nu burmystru y vsµy radµ mµsta Volodymµrskoho za pµvnug sumu pnzµy – za sorokæ zolot¥x polskyx. Za kotoroµ budovanµ vΩo µsmy øt yx mlsty panov mµwan volodymµrskyx zaplatu vsg spolna vzql. Kotoro[ budovan\[ volno µst\ panomæ mµwanomæ, qko svoµ vlostnoµ, zaraz s toho mµstca ·pob‚raty ** y, hdµ xotµçy, µho postavyty y ym ßa≈ovaty. Na ßto dµy µsmy panomæ mµwanom volodymµrskymæ øsoblyv¥y lyst s pµçatg y s podæpysomæ ruky svoµµ y tµΩæ pod pµçatmy lgdµy dobr¥x s pµvn¥my varunkamy dal, na kotorom to ßyrµy a dostatoçnµy µst\ øpysano”. QkoΩ y tot lyst svoy pan Dubrovskyy pµrµd namy na vrqdµ pokladalæ y prosyl, ab¥ qko toµ // ·271zv.271zv.271zv.271zv.271zv.‚ dobrovolnoµ y ustnoµ v¥znanµ µho, takæ y tot lyst µho do knyhæ khrodskyx b¥læ upysan. Kotoroho m¥ lystu µho øhlµdavßy y dosta- toçnµ µho pµrµd sobog v¥çytavßy, za prozbog p̃na Dubrovskoho takæ to[ øçµvystoµ soznanµ µho, qko y tot lyst µho, slovo øt slova do knyhæ khrodskyx zapysaty µsmo kazaly, y tak sq v sobµ maµt: “Q, Eronymæ Dubrovskyy, zµznavamæ samæ na sµbµ symæ moym lysætomæ koΩ- domu, komu b¥ toho potrµba b¥la vµdaty, tµpµræ y na potomæ buduçymæ, yΩ q, magçy v dµrΩang svoµmæ trµtgg mµru vßµlœkyx v¥mµlkovæ u ml¥nµ volodymµr- skomæ zo vsymy khrunt¥ y budovanµm, ku toy trµtµy mµrµ nalµΩaçymy, kotorug trµtgg mµru zo vsymæ budovanµmæ, magçy q volnost t¥m, qko vlastnost\g svoµg, * Rukopys poßkodΩeno. ** Rukopys poßkodΩeno. Volodymyr KRAVÇENKO 439 ßa≈ovaty, zaxov¥vagçysœ vodlµ volnosty moµµ y zapysu p˜na Vyncµntoho Rµpkov- skoho, prodal µsmy y sym lystom moym prodag budovanµ svoµ vlastno[, nykomu nyçym nµ zavµdµnoµ, any zapysanoµ y nµ pµnno[, stoqço[ na ZaluΩ\g, nad rµko * Luhomæ za ml¥namy volodymµrskymy, to µst domokæ: v nµm svµtloçok dvµ z sµncamy y zo vsymæ qko sµ toµ budovan\µ v sobµ maµt, yx mlstqmæ p˜nu burmystru y vsµy radµ mµsta Volodymµrskoho za pµvnug sumu p˜nzµy – za sorokæ zolot¥x polskyxæ. Za kotoroµ budovan\µ vΩo µsmy øt yx mlty panov mµwan volodymµrskyx zaplatu vsg spolna, rukamy svoymy øtlyçyvßy, vzqlæ. Kotoroµ budovanµ volno µst panomæ m[wanomæ qko svoµ vlastnoµ zaraz s toho mµstca pobraty y hdµ xotµçy µho postavyty y ym ßa≈ovaty qko svoµg vlastnostg, a q vΩo samæ y nyxto ynßyy z blyzkyx, krµvn¥x y povynovat¥xæ moyx y øbçyx lgdµy toho budovanq panomæ mµwanom volodymµrskym nyçym boronyty, hamovaty y Ωadnoµ trudnosty v tom y napotom za toµ budovanµ çynyty // ·272272272272272‚ nµ maµmæ y nyxto nµ maµt. Takæ tµΩ µstly Ω b¥x xto Ω kolvµkæ qkug trudnost\, pµrµkazu v tom panomæ mµwanom çynyty mµl, – tµd¥ q yx v tomæ zastupovaty povynµn budu. QkoΩµm, stavßy na vrœdµ khrod- skomæ Volodymµræskomæ, do knyhæ khrodskyxæ volodymµrskyxæ v¥znalæ y zapy- saty dalæ. Y na toµ my dalæ yx mltqmæ p˜nu burmystru y vsµy radµ mµwanomæ mµsta Volodymµrskoho sµs\ moy v¥znan¥y lyst z moµg pµçatg y s pod\pys\g vlastnoµ ruky moµµ po-pol\sku. A pry tomæ b¥ly y toho dobrµ svµdomy, y za prozbog moµg ustænog pµçaty svoy k sµmu moµmu lystu pryloΩyty raçyly yxæ mlst panovµ µho mlst knqz Ùµdoræ Kurcµvyçæ, sud\q khrodskyy volodymµrskyy a panæ Martyn Pryborskyy, podpysok khrodskyy volodymµrskyy. Pysanæ u Volodymµry, l∆ta BoΩoho naroΩµnœ tysµça pqtsot øsmædµsœtæ trµtµho, m˜sca avhusta, dvadcat sµmoho d˜nœ. {ronymæ Dubrovskyy, sva rµka”. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 16. – Ark. 271–272. № 2 1586 r., bereznq 24. Volodymyr. – Skarha korolivs\koho komornyka Lenarta Strons\koho ©rods\komu urqdovi pro vidmovu vijta Myxajla Dubnyc\koho zalyßyty vijtivstvo, nezvaΩagçy na pred’qvlenyj korolivs\kyj pryvilej ·126126126126126‚ Toho Ω m˜sca marca, dvadcat çµtvµrtoho d˜nq. Pryß[dßy na vrqd khrodskyy Volodym[rskyy, do mµnµ, Andrµq Romanovskoho, podstarost[ho volodym[rskoho, vroΩon¥y pan Lµnartæ Stronskyy, komornykæ µho korolµvskoµ m˜lsty, øpovµdal, yΩ: “Qko-mæ roku tµpµr yduçom øsm\d[sqt ßostom, m˜sca ≈µvralq d[sqtoho d˜nq, tvoµy m˜lsty, p˜nµ podstarostyy, daval lystæ µho korolµvskoµ mlsty, pysan¥y do µho ml. p˜na starost¥ volodym[rskoho, a v nµb¥tnosty do v˜. m., p˜nµ podstarostyy, tut, v zamku Volodym[rskom z storon¥ voytovstva volodym[rskoho, kotoroµ mnµ µho korolµvskaq mlst z lasky svoµy panskoy daty raçyl. Pry çymæ buduçy, Myxay- lo Dubnyckyy, dµrΩavca toho voytovstva volodym[rskoho, slov¥ nµutæstyv¥my soromotyl y, malo na t¥m magçy, çoho mag vµdomost, yΩ y v domu voytovskom znovu, pry nµmalom zhromaΩµn\g lgdyy pospolytoho çolov[ka, mµwan tutoßnyx volodym[rskyx, a to µst kotor¥x znaty-m mohlæ: pry Danylu Turskym, Paßku * Tak u rukopysi. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 440 Andrµµvyçu prysqΩnyku, Sasg Sµnkovyçu, Ùµdku Doronkovyçu, Kyrylu lantvoytµ ø mny movyl, povµdagçy, yΩ: “Povµda, bud[ p[rv[y katom y ps¥ bud[ bylæ, nyΩ voytom zostanµ. A pan kanclµr lyst¥ qkyµs ≈alßyvµ ønomu podaval z on¥m Ωaçkom svoym, kotoroho zovut Øl[ßkom* , kotoromu sµ q damæ znat\, bo-b¥xæ // ·126zv.126zv.126zv.126zv.126zv.‚ q takyx lystov, qky[ øn prynµslæ, zæµdnal sobµ ßto nµmµra. A to vsµ ≈raßky y brµdnq, bo y sam nµ vµdaµt, çoho sµ domahaµt, bo y korol nµ maµt nyçoho do mµnµ, bo q nµ ød nµho mag toµ voytovstvo, alµ øt korolq Avhusta. Bo qko my totæ korol nµ dal, tak my tµΩ ønoho vzqt nµ moΩe, bo q mam pryvylµy dobr¥y”. QkoΩ t¥x vsyxæ slovæ nµutæstyv¥x, kotor¥µ ønæ movyl na ratußu ßµstænadc[toho d˜nq marca protyvko µho mlsty panu kanclµrovy, radcy tutoßnyµ mµsta Volodym[rskoho µstæ vµdomy, khd¥Ω na tot ças, buduçy na ratußy, to ød n[ho sl¥ßaly, a mµnovytµ: ßlqxµtn¥y pan Hryhor[y Dvor[ckyy, burmystræ volodym[rskyy a pan Nazar, panæ Hloba a p˜næ Ylqß, radc¥ toho Ω mµsta, a p˜næ pysar mµstæskyy na ymq Myxaylo Pµrµpµlyca y ßlqxµtn¥y pan Qkym Str¥vqzskyy, y ynßyx lgd[y nµmalo. A yΩµ- mæ toho, p˜nµ podstarostyy, do v. m. do toho çasu nµ donµslæ dlq toy pryçyn¥, yΩµ-m b¥læ zabavµn potrµbamy ynßymy µho korolµvskoµ mylosty”. A takæ tµpµr prosyl, ab¥-mæ q toµ øpovµdan\µ µho, do vµdomosty svoµy prynqvßy, do knyhæ zapysaty kazal. Íto-mæ q zapysaty kazal. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 19. – Ark. 126–126zv. Oryhinal. № 3 1586 r., veresnq 4. Volodymyr. – Svidçennq voznoho Andriq Ûyryc\koho pro vidmovu volodymyrs\koho vijta Myxajla Dubnyc\koho z’qvytysq do ratußi u spravi pani] Hal\ßky Stanislavovo] Ìra[vs\ko] z miwanamy pro rozibrannq nymy budynku v ]] dvori na ZaluΩΩi i pobudovu z otrymanoho dereva ratußi na Rynku ·403zv.403zv.403zv.403zv.403zv.‚ Toho Ω m˜sca sµntµbra, çµtvµrtoho d˜nq. Na vrqdµ khrodskomæ, v zamku h˜drskom povµtu Volodymµrskoho, pµrµdo mnog, Qnomæ Íostovyckym, na mµstcu p˜na Andrµq Romanovskoho, podstarostµho volodymµrskoho, na tot ças buduçym, postanovyvßysµ øçµvystµ, vozn¥y povµtu Luckoho Andrµy Ûyryckyy ku zapysang do knyh khrodskyx volodymµrskyx t¥my slov¥ soznal, yΩ ßto dµy: “Eho korolµvskaq mlst, h̃sdr\ naß m̃lstyv¥y, na roku, za mandatomæ prypalom, za øbΩalovanæµm stolnykovoµ podlqskoµ p˜ny Stanyslavovoµ Khraµvskoµ p˜ny * Florian Semenovyç Oleßko (1565–1628) poxodyv z rodyny volyns\kyx putnyx boqr Oleßkiv, osilyx u s. Pyrkovyçax Volodymyrs\koho povitu. 1583 r. poçav sluΩbu pry dvori kanclera Qna Zamojs\koho u kancelqri] i pidkancelqri] na urqdi rus\koho pysarq, prosluΩyv 36 rokiv (do 1619 r.), vykonuvav najbil\ß vaΩlyvi doruçennq kanclera. Neodnorazovo brav uçast\ u posol\stvax do Krymu, perehovorax iz zaporoz\- kymy kozakamy, buv lgstratorom Ky]vs\koho vo[vodstva, zajmav urqdy kovel\s\koho vijta, volodymyrs\koho vojs\koho. Pislq Xotyns\ko] vijny majΩe dva roky perebuvav qk v’qzen\ u Krymu, zvidky povernuvsq v Ωovtni 1621 r., pomer u 1628 r. (Kulakovs\kyj P. Kancelqriq Rus\ko] (Volyns\ko]) metryky 1569–1673 rr.: Studiq z istori] rehionalizmu v Reçi Pospolytij. – Ostroh; L\viv, 2002. – S. 147–152; Rus\ka (Volyns\ka) Metryka. Rehesty dokumentiv Koronno] kancelqri] dlq ukra]ns\kyx zemel\ (Volyns\ke, Ky]vs\ke, Braclavs\ke, Çernihivs\ke vo[vodstva) 1569–1673. – K., 2002. – S. 63). Volodymyr KRAVÇENKO 441 Halßky s Klodna na dµrΩaçyx dobræ µµ dvorca ZaluΩæq, v povµtµ Volodymµrskomæ lµΩaçoho, y trµtµµ mµrky ml¥nov volodymµrskyx, zæ yx mltg P˜n¥ Radamy, na toy spravµ buduçymy, vsqkyx dovodov y prava p˜nµµ Khraµvskoµ, µy na tot dvorµc µµ ZaluΩæµ y trµtgg mµrku ml¥nov volodymµrskyx nalµΩaçyx, prosluxavßy y dµkrµ- tom svoym h˜sdrskym t¥µ dobra µµ dvorµc ZaluΩµ y trµtgg mµrku ml¥nov volo- dymµrskyx skazaty y v dµrΩanµ µµ zo vsym t¥m, ßto-kolvµk ku tomu dvorcu µµ pryna- lµΩalo, prysudyty raçyl, qko to ßyrµy na dµkrµtµ µho krolµvskoµ ml. µstæ øpysa- no. A yΩ, dµy, v tom çasµ nym µwµ øn¥y v¥rok µho krolµvskoµ ml. na storonu p˜nµµ Khraµvskoµ b¥l v¥ßol, nµ vµdaty za qkym pravomæ, upornµ, khvaltovnµ y bµzpravnµ voytæ, burmystr¥, radc¥ y vsy mµwanµ mµsta hdrskoho Volodymµrskoho v tom dvor- c¥ p˜nµµ Khraµvskoµ ZaluΩg dvµ svµtlyc¥ s komoramy, z sµnmy y z ¥nßym budo- vanµmæ, nµmalo tam na ønças ßkod poçynyvßy, khvaltovnµ zabravßy, s toho dµrµva ratußæ sobµ v tutoßnµm mµstµ Volodymµrskomæ zbudovaly, – tohd¥, yΩ dµy µho krolµvskaq mlst na uvqzanµ p˜ny Khraµvskoµ v t¥µ dobra µµ dvorµnyna svoµho p˜na Wasnoho Bohumatku zoslaty y tomu Ω dvorµnynu svoµmu s koΩd¥m takov¥m, øt koho b¥ v çom taq p˜ny Khraµvskaq qkug kryvdu y ßkodu sobµ b¥t mµnyla, spra- vµdlyvosty dosmotrµty roskazaty raçyl. Yno dµy øn¥y dvorµnyn µho krolµvskoµ ml. pan Wasn¥y Bohumatka, xotµçy ø tom u voyta, burmystrov y mµwan volodymµr- skyx vµdomost vzqt – qkym b¥ øny sposobom tot dom dvorca p˜nµµ // ·404404404404404‚ Khraµvskoµ ZaluΩq vzqvßy, ratuß sobµ zbudovaly, magçy pry sobµ na toy spravµ µho voznoho povµtu Luckoho Andrµq Ûyryckoho y storonu lgdµy dobr¥x, ßlqxtu zµmqn h˜drskyx povµtu Volodymµrskoho Qna Bohußµvskoho y Mykolaq Kozyckoho, toho voznoho s tog storonog, lgdmy dobr¥my, sµho roku tµpµr yduçoho tysµça pqtsot øsmdµsqt ßostoho, m̃sca sµntµbra çµtvµrtoho d̃nq, v çµtvµrhæ, rano, napµr- vµy do voyta tutoßnµho volodymµrskoho Myxayla Dubnyckoho y do ynßyx burmyst- rov y radµc mµstskyx pos¥lal, ab¥ sµ øny na mµstcµ sudovoµ zv¥kloµ do ratußa volodymµrskoho, qko to porqdkom prystoyn¥m prynalµΩyt, zßµdßysq, toµ sprav¥, kotorug b¥ tot dvorµnyn µho krolµvskoµ ml. ymµnµm p˜ny Khraµvskoµ pµrµd nymy na ratußu mµl, prosluxavßy, tak qko sµ to hodylo rospæravyly. Yno, dµy, nyko- tor¥µ mµwanµ volodymµrskyµ, radc¥ toho mµsta, na ratußu, tak qko na to prystalo, toho v¥ßµy mµnµnoho d˜nq, v çµtvµrhæ, s t¥m dvorµnynom µho krolµvskoµ ml. p˜nom Wasn¥m Bohumatkog v toy spravµ p˜ny Khraµvskoµ rozmovu mµly. A tot dµy voytæ volodymµrskyy Myxaylo Dubnyckyy, do kotoroho øsoblyvµ øn, vozn¥y, s tog storonog lgdmy dobr¥my v domu µho, v mµstµ tutoßnµm Volodymµrskomæ lµΩaçyy, um¥slænµ, nµpoødnokrot napomynagçy µho, ab¥ øn dlq toµ sprav¥ z nalµΩnosty svoµµ voytovskoµ na mµstcµ prynalµΩaçoµ, do ratußa, ßol, xodyl. Na to dµy vsµ øn¥y voytæ nyçoho nµ dbagçy y na ratuß z domu svoµho nµ yduçy, pµrµd nym, vozn¥m, y pµrµd storonog lgdmy dobr¥my, sam ust¥ svoymy tak povµdyl, yΩ dµy: “Q, voytæ, tµpµr dlq Ωadnoµ sprav¥ na ratuß nµ xoΩu. Tam nyçym z storon¥ vrqdu moµho voytovskoho nµ spravug, any sq vstupug v to, bo dµy q tµpµr ø nµkotor¥µ nµmal¥µ roznyc¥ z mµwan¥ volodymµrskymy v spravµ za apµlqc¥µg pµrµd µho kr. m˜lst\g stog y dlq toho v Ωadn¥µ sq sprav¥ nµ vdag, any tamæ na ratuß\ nµ poydu y sudyty nµ xoçu y nµ budu, bo dµy p˜nvµ mµwanµ mµnµ // ·404zv.404zv.404zv.404zv.404zv.‚ na ratuß nµ puskagt y zavΩd¥ ratuß zam¥kagt, zaçymæ y na ratuß nµ ßol”. A khd¥ d[y µsmo do toho ratußa pryßæly, tohd¥ tamæ ratußæ nyçymæ nµ zamæknµna b¥la y øvßµm øtvo- rom stoqla dlq dobrovolnoho pryystæq koΩdoho. A to dµy, yΩ p̃novµ mµwanµ volody- mµrskyµ nµ tolko ab¥ p˜na voyta na ratuß puskat nµ mµly abo pµrµd nym ratuß Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 442 zam¥kaly, alµ øvßµmæ, yΩ tam b¥tq µmu nyqkoho nµ zaboronqgt y doΩdatsµ µho ku mnohym spravamæ na ratußæ nµ mohutæ. Vsµ µmu, voznomu, y storonµ, ßlqxtµ, qko tot dvorµnyn µho krolµvskoµ ml. y t¥µ mµwanµ, kotor¥µ na ønças v ratußu b¥ly, øsvµdçyly”. Y toµ øçµvystoµ soznanµ toho voznoho v¥ßµy mµnµnoho µst do knyh khrodskyx volodymµrskyx zapysano. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 19. – Ark. 403zv.–404zv. Oryhinal. № 4 4 4 4 4 1586 r., veresnq 4. Volodymyr. – Svidçennq voznoho Andriq Ûyryc\koho pered ©rods\kym urqdom pro vidmovu vijta Myxajla Dubnyc\koho prybuty do ratußi dlq rozhlqdu spravy po korolivs\komu rißenng ta inßyx joho sprav z miwanamy ·404zv.404zv.404zv.404zv.404zv.‚ Toho Ω m˜ca s[nt[bra, çµtvµrtoho d˜nq. Postanovyvßysq øçµvystµ na vrqdµ khrodskom v zamku h˜sdrskom Volody- mµrskomæ, pµrµdo mnog, Qnomæ Íostovyckym, na tot ças buduçym na mµstcu p˜na Andrµq Romanovskoho, podstarostµho volodymµrskoho, vozn¥y povµtu Luckoho Andrµy Ûyryckyy ku zapysang do knyh khrodskyx soznal t¥my slov¥ , yΩ: “Roku tµpµrµßnµho øsmdµsqt ßostoho, m̃ca sµntµbra çµtvµrtoho d̃nq, b¥l µsmy poslan, magçy pry sobµ ßlqxtu, lgdµy dobr¥x, Qna Bohußµvskoho a Mykolaq Kozyckoho, øt dvorµnyna µho krolµvskoµ m˜lsty pana Wasnoho Bohumatky do p˜na Myxayla Dubnyckoho, voyta volodymµrskoho, povµdagçy to p˜nu voytovy, yΩ pan Bohumatka maµt sprav¥ pylæn¥µ qko v potrµbax µho korolµvskoµ ml., takæ y v potrµbax ynßyx z mµwan¥ volodymµrskymy pµrµd p˜nom voytom spravovatæ, ab¥ pan voytæ pryßol na mµstcµ zv¥çaynoµ, na ratuß, hdµ µho y pan Bohumatka øçµky- vaµtæ. Pan voytæ my na to øtpovµdyl, yΩ dµy: “Q tam na ratußu nµ b¥vag y Ωadnoµ sprav¥ z mµwan¥ volodymµrskymy tµpµr nµ mag, bo dµy z nymy væ apµlqc¥y stog y tam dµy na ratuß nµ poydu”. A potom zaraz do toho Ω p˜na voyta ßol [smy zæ Grµmæ Qcynyçom, mµwanynom tutoßnym volodymµrskymæ, kotor¥y Grµy, buduçy øt lavnykov volodymµrskyx pozvom p˜na voytov¥m pozvan¥y, øpovµdalsq pµrµdo mnog, vozn¥m, p˜nu voytovy, yΩ øn za t¥m pozvom p˜na voytov¥m roku pylnuµt y ø to sµ z lavycog voytovskog // ·405405405405405‚ rospravovaty vodluh pozvu xoçµt y na mµstcu zv¥çaynom, na ratußu, p˜na voyta yz µho lavycog øçµkyvaty xoçµt\. A pan voyt\ z≈ukamæ, øburlyvµ tomu Grµvy povµdyl, yΩ dµy: “Q na ratußæ nµ poydu y sudyty nµ xoçu y nµ budu, y lantvoytovy svoµmu sudyt nµ vµlg. T¥ dµy, Graßku, tut musyßæ v domu moµm vodlµ m¥sly moµy b¥t, tak tq budu dolho poz¥vaty, aΩ my k m¥sly budµßæ”. Y stal sq protyvko Grµvy pan voytæ pµrµdo mnog uwyplyv¥my slovamy popuwaty, ßto Grµy Qc¥nyç mnog, vozn¥m, y ßlqxtog, pry mnµ buduçog, svµdçyl”. Kotoroµ Ω q soznanµ voznoho do knyh khrodskyx zapysaty µsmy kazal. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 19. – Ark. 404zv.–405. Volodymyr KRAVÇENKO 443 № 5 1586 r., veresnq 6. Volodymyr. – Skarha korolivs\koho dvorqnyna Wasnoho Bohumatky na vijta, burmystriv i radciv, qki v 1583 roci bezpravno rozibraly budynok u dvori na ZaluΩΩi, wo naleΩav Hal\ßci Stanislavovij Ìra[vs\kij, i z n\oho zbuduvaly ratußu na Rynku; vyznannq v tomu voznoho Myxajla Holuba ·406zv.‚ Toho Ω m˜sca sµntµbra, ßostoho d˜nq. Na vrqdµ khrodskom, v zamku h˜sdrskom Volodymµrskomæ, pµrµdo mnog, Andrµµm Romanovskym, podstarostym volodymµrskym, dvorµnyn µho krolµvskoµ ml. pan Wasn¥y Bohumatka, ymµnµm µµ m˜lsty p˜ny Stanyslavovoµ Khraµvskoµ, stolnykovoµ podlqskoµ, p˜ny Halßky s Klodna, øpovµdal y Ωaloval na voyta mµsta tutoßnµho hdrskoho Volodymµrskoho Myxayla Dubnyckoho, na burmystr¥ y na vsy radc¥ mµsta tutoßnµho hdrskoho Volodymµrskoho ø tom, yΩ: “Khd¥ dµy pµrvo sµho Vyncµntyy Rµpkovskyy za nµqkym postupkom svoym ødµr- Ωalæ b¥l sobµ skaz nyqkoµ sum¥ p˜nzµy na nµboΩçyku p˜nu Stanyslavµ Khraµvskom, stolnyku podlqßskom, y v onoy sumµ p˜nzµy nµ na dobrax nµboΩçyka p˜na Khraµv- skoho, alµ vo vlasn¥µ dobra samoµ µµ ml. p˜ny Stanyslavovoµ Khraµvskoµ, stolny- kovoµ podlqskoµ, µy øt malΩonka µµ, nµboΩçyka p˜na Stanyslava Khraµvskoho, u vµnµ y v dolhu pµrµd t¥m zavµdµn¥x, to µst v dvorµcæ ZaluΩµ y v trµtgg mµrku ml¥nov volodymµrskyx, uvqzanµ b¥l ødµrΩal ku vµlykoy kryvdµ y ßkodµ µµ ml. p̃ny Khraµvskoµ. To pak dµy v tom nµpravnom vzqtg z moc¥ µµ toho dvorca µµ ZaluΩæq y ml¥nov volodymµrskyx pomµnµn¥y voytæ, burmystr¥ y vsy radc¥ mµsta tutoßnµho Volodymµrskoho na pravo y nµvynnost µµ ml. p˜ny Khraµvskoµ nµ øhlµdagçysµ, nµ vµdaty v kotor¥y øb¥çay, upornµ, khvaltovnµ y bµzpravnµ v hodu proßlomæ, po NaroΩµng Sna BoΩoho tysµça pqtsot øsmdµsqt trµtµm, m̃sca avhusta d̃nq pµrvoho, druhoho y trµtµho, y rozn¥my yn¥my ças¥, nµpoødnokrot- // ·407407407407407‚ no xodµçy y naµΩdçagçy, øny samy øsobamy svoymy y z mnohymy pomoçnykamy svomy na pomµnµn¥y dvorµc µµ proz¥vaµm¥y ZaluΩµ v povµtµ Volodymµrskom, nµdalµko mµsta h˜sdrskoho Volodymµrskoho lµΩaçyy, v onom dvor\c¥ µµ rozn¥µ ßkod¥ çynµçy, t¥m bolß\ znaçnµ, khvaltovnµ y bµzpravnµ z onoho dvorca a * p˜nµµ Khraµvskoµ ZaluΩq budovan[ tam stoqçoµ: dvµ svµtlyc¥ s komoramy, z sµnmy, s podklµtom, z dvµrmy, zæ zamkamy, z klqmkamy, zawµpkamy, zavµsamy, z obolonamy, z lavamy y zo vsym t¥m qko sq tot dom sam v sobµ mµl, z onoho dvorca p˜nµµ Khraµvskoµ ZaluΩq khvaltovnµ y svovolnµ pobravßy, sobµ na poΩytok svoy do mµsta h˜sdrskoho Volo- dymµrskoho øtvozyvßy, z onoho domu p˜nµµ Khraµvskoµ v mµstµ tutoßnµm Volody- mµrskom v R¥nku ratuß sobµ zbudovaly. V kotorom zabrang ønoho domu y v poçy- nµng za t¥m zobranµm\ ønoho domu nµmal¥xæ ßkod µµ dµy mlst manyt** Khra- µvskaq øt toho voyta, burmystrov y vsyx radµc\ mµsta Volodymµrskoho mµnyt sobµ b¥ty ßkod na tysµçu zolot¥x polskyx. QkoΩ dµy mµstcµ toµ, hdµ tot dom\ v dvorcu ZaluΩg stoql y ratuß\ s toho domu zbudovanug v mµstµ tutoßnµm Volo- dymµrskom, v R¥nku lµΩaçug, økaz¥val øn voznomu povµtu Volodymµrskoho Myxaylu Holubu. Kotor¥y vozn¥y zarazom pry tom øpovµdang y Ωalobµ roku, m˜ca y d˜nq nynµßnµho, tut, datog v¥ßµy øpysanog, pµrµdo mnog na vrqdµ stavßy, ku zapysang do knyh khrodskyx volodymµrskyx\ t¥my slov¥ soznal, yΩ dµy: * Tak u rukopysi. ** Ma[ buty “mµnyt”. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 444 “Tak qko µst tut v¥ßµy øpysano, sµho roku øsm\dµsqt ßostoho, m˜ca sµntµbra ßostoho d˜nq v subotu dvorµnyn µho korolµvskoµ m˜lsty pan Wasn¥y Bohumatka, ymµnµm µµ ml. p̃ny Stanyslavovoµ Khraµvskoµ, stolnykovoµ podlqskoµ, p̃nyy Halßky s Klodna to vsµ, qko µst tut v¥ßµy øpysano, øpovµdal y mµstcµ, hdµ øn¥y dom v dvorc¥ ZaluΩg stoql, tak tµΩ y ratuß v mµstµ tutoßnµm\ Volodymµrskom, s toho domu zbudovanug, v R¥nku lµΩaçug, µmu, voznomu, storonµ, lgdqm dobr¥m ßlqxtµ, økazoval, a burmystra // ·407zv.407zv.407zv.407zv.407zv.‚ y radµc, dlq çoho b¥ øny toy dom p˜ny Khraµvskoµ z dvorca µµ ZaluΩq pobraly, p¥tal. T¥µ dµy p˜novµ rayc¥ y burmystr\ mµnyly sobµ b¥t toy dom, s kotoroho øny ratuß zbudovaly, prodan¥y øt p˜na Eronyma Dubrov- skoho, qkoΩ dµy dlq vµdomosty toµ sprav¥ z v¥pysu khrodskoho volodymµrskoho soznanq prodaΩy ym ønoho domu øt p˜na Eronyma Dubrovskoho t¥µ p˜novµ rayc¥ kopyg pod pµçatg voznoho pov[tu Luckoho Andrµq Ûyryckoho y s podpysom ruky µho do toho p˜na Wasnoho Bohumatky daly”. Toµ øpovµdanµ y voznoho soznanµ µst do knyh khrodskyx volodymµrskyx zapysano. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 19. – Ark. 406zv.–407zv. Oryhinal. № 6 1586 r., hrudnq 15. Volodymyr. – Svidçennq voznoho Isakiq Dolmac\koho iz vykladom zaqvy upovnovaΩenoho vid volodymyrs\kyx miwan Qkyma Stryvqz\koho vijtovi Myxajlu Dubnyc\komu pro vidmovu pozvano] storony vidpovidaty pered vijtivs\kym sudom çerez nedotrymannq porqdku obrannq joho çleniv, ]x faxovog nepidhotovlenistg ta provedennq zasidan\ sudu u vijtivs\komu domi, a ne v ratußi ·901‚ Sprava mµwanæ volodymµrskyxæ s panom Myxaylom Dubænyckym, voytomæ volodymµrskymæ. Roku Pı m˜ca dµkabra pœtohonadcat d˜nœ. Postanovyvßysµ øçyvysto v zamku h˜sdræskomæ Volodymµræskomæ, pµr[do mænog, Anædr[µmæ Romanovæskymæ, podæstarostymæ volodymµræskym, vozn¥y zµmæskyy povµtu Volodymµrskoho panæ Ysakyy Dolmatskyy ku zapysang do knyhæ khrodæskyx soznalæ t¥my slov¥, yΩ: “Za prydan[mæ vrœdov¥m, roku tµpµræ yduçoho øsmædµsœtæ ßostoho, m˜sca dµkabra pœtoho d˜nœ, magçy q pr¥ sobµ ßlœxtu p˜na Ølµkæßoho Pr¥smocækoho a p˜na S[bµst¥qna Borovæskoho, b¥lomæ na spravµ y potr[bµ mµwan mµsta µho korolµvæskoµ m˜lsty Volodymµræskoho slavæn¥x na ymœ: Tymo≈µq Paxyrovyça, Yl\qß a Anædr[µvyça Kononovyça radµcæ, Myxayla Sµmµnovyça staro[ rad¥ a Yvana Sußkovyça kußnµra v domu p˜na Myxayla Dubænyckoho, voyta volodymµræ- skoho. // ·901zv.901zv.901zv.901zv.901zv.‚ TamæΩ[ buræmystræ, rayc[ pµr[do mænog vozn¥m y ßlœxtog zv¥ßæpomµnµnog ç[r[z umocovanoho svoµho ßlœx[tnoho pana Qkyma Str¥vœzæskoho v sudu v¥loΩonoho potoçnoho, nµ vædagçysµ v Ωadno[ pravo any v kontrov[rs¥g, zaxovavßy sobµ pravo y øboron¥ pravn¥[ vc[lµ, øbæmovu v sudu çynœçy, povµdylæ: “P˜nµ dµy voytµ, yΩ dµy na dµn\ sµhodnµßnyy pozvano nas pozv¥ Kyrylov¥my, brata tvoho roΩonoho, kotoroho dµy t¥ kh voly sobµ lµnvoytom* uçynyl takæ t[Ω y lavænykovæ kr[væn¥x, bratankov svoyx roΩon¥x, a druhyx nµøsµ- l¥x y mµstu nµpr¥sœhl¥x, a yn¥x v lµtµx zoßl¥x y na zdorovg ulomæn¥x y u * Ma[ buty “lµntvoytom”. Volodymyr KRAVÇENKO 445 pravµ pysæma nµuçon¥xæ, – nµ vodlµ prava mayd[borskoho øbran[ yxæ. Pµr[d takymæ dµy sudom s t¥x pryçyn storon¥ pozvan¥[ øtpovµdaty nµ povynny. Alµ dµy p˜nµ voytµ, koly t¥ sudæ takov¥y zasadyßæ, Ω[b¥ lµntvoytæ øt vsµµ r[çy pospoly- / ·902902902902902‚ to[ mµwan øbran b¥læ, takæΩ[ y lavnyky vodlµ prava n˜ßoho væ pravµ nauçon¥[, a nµ kr[væn¥my svoymy zasadyßæ, tohd¥ dµy m¥ hotov¥ bud∆mo tobµ na t¥µ pozv¥ tvoy y na ynßy[ uspravµdlyvytysœ na mµstcu zv¥kælomæ sudovomæ, to µstæ na ratußu”. TamæΩ[ poloΩylæ Ωalobu umocovan¥y Østapa Potapovyça, Sta- nyslav Kryßkovskyy, na slavnoho Yvana Sußkovyça, kußnµra, mµwanyna volo- dymµrskoho, ø zçynµn[ kolnµra bobrovoho, kotor¥y dµy kolænµr poznalom u Ùµdora Moz[lµvyça u Lgblynµ. A Ùµdor Moz[lµvyçæ povµdyl, yΩ dµy : “Q mag totæ kolnµr øt Yvana Sußkovyça”. Kotor¥y to Yvan ç[r[z umocovanoho svoµho p˜na Qkyma Str¥vœzskoho povµdylæ: “Q, qko buduçy vœzµn\ u vµzµng tvoµm, p˜nµ voytµ, nµvynnµ posaΩon davno nµ za tug vynu, qkug my tµpµr za tot kolnµr dagt\, nµ mohlom sobµ any prokuratora, any zavodc¥, øt koho tot kolnµr mag, zæµdnaty. Proto proßu, ab¥ my vodluhæ prava d[lœc¥q b¥la dana, Ω[b¥-m sobµ pr¥qtµlµy y prokuratora sposobyl”. V tot Ω[ ças, za øbæmovog µho umocovanoho Yvana Sußkovyça, pan voytæ, porvavßys[ z mµstca svoµho sudovoho, p˜na Qkyma Str¥vœzskoho y uzœvæßy µho za ruku, sluzµ svoµmu Naumovy Kuzmyçu, // ·902zv.902zv.902zv.902zv.902zv.‚ kotoroho proz¥vagt\ Kuz- mynæskym, podalæ, y vonæ zæ svµtælyc¥ µho v¥pæxnuty kazal. A totæ sluha µho, nµ çynµçy dos¥t roskazang p˜na svoµho, p˜na Qkyma porvavæßy, do sµnµy µho zæ svµtlyc¥ ç[r[zæ porohæ vonæ v¥pæxalæ. Íto vsµ mnog vozn¥mæ y ßlœxtog buræmystræ, rayc¥ y mµwanµ svµtçyly. A khd¥ µsmo vΩ[ z domu voytovoho v¥ßly, tohd¥ y samæ panæ Qkymæ Str¥vœzskyy mnµ, voznomu, y ßlœxtµ vµrxupomµnµnoy to[ øb[læΩ[næ[ y zbyt[ svo[, kotoro[ sœ µmu øtæ voyta samoho y sluhy µho Nauma Kuzmyça za roskazan\µmæ voytov¥mæ stalo, øpovµdalæ y Ωaloval, y øsvµtæçalæ, y ßkod¥ sobµ b¥ty mµnylæ, povµdagçy: “Açæ dµy mœ totæ sluha voytovæ Naumæ Kuzmyç\, kotoroho Kuzmynæskymæ proz¥vagt\, za roskazan\[mæ voytov¥mæ, p˜na svoµho, ç[r[zæ porohæ svµtlyçn¥y // ·903903903903903‚ pxnulæ, ßto dµy µsy samæ, p˜nµ vozn¥y, vydµlæ takæ dµy µsmy na zµmæly u sµnœxæ upalæ, hdµ lgdµy dos¥t\ nµmalo b¥lo. Y v totæ dµy ças zhynulo - u mµnµ - sto zolot¥xæ çyrvon¥x z mµßkomæ zamæßov¥m, u xustc[ zavœzan¥xæ, y dva pµrstµny zolot¥xæ s kamµnmy d¥qm[nt¥, kotor¥[ dµy koßtovaly zolot¥x pœtdµsœt”. Pry kotoromæ v¥znang voznoho pan Qkymæ Str¥vœzskyy, tut Ω[ stoqçy, øç[vysto pµr[do mnog na vrœdµ samæ ustnµ to na p˜na Dubænycækoho, voyta volodymµrskoho, takΩ[ qko vozn¥y, // ·903zv.‚ v¥znalæ, øpovµdalæ y Ωalovalæ. Potomæ, toho Ω roku tµpµræ yduçoho øsmædµsœtæ ßostoho, m˜sca dµkabra dµsœtoho d˜nœ, takæΩ[ za prydanµmæ vrœdov¥m, magçy q pry sobµ ßlœxtu pana Sµmµna Sµzkovyça, pana S[bµst¥qna Borovskoho, b¥l µsmy na spravµ y potr[bµ mµwan volodymµrskyx p˜na Nazara Nµst[rovyça, rayc¥, Grq Qc¥nyça, kravca a Yvana Sußkovyça, kußnµra, v domu p˜na voytovom v sudu v¥loΩonoho, hdµ na tot ças pan voytæ z lavycog svoµg sud svoy zasadylæ, pµr[dæ kotor¥mæ sudomæ b¥læ stavµnæ zæ vµzµnq Yvan Sußkovyç, kotoromu dana vyna ø zçynµn\[ kolnµra bobrovoho. TamΩ[ umocovan¥y Østapa Potapovyça Stanyslavæ // ·904904904904904‚ Kryßkovæskyy poloΩylæ Ωalobu na Yvana Sußkovyça, movµçy, yΩ: “Totæ kolnµr, kotor¥y tutæ na vrœdµ lµΩytæ u pr¥nc¥pala moµho, – µstæ ukradµn”. A Yvan Sußko kußnµr, uçynyv\ßy sobµ tut Ω[ pµr[d pravomæ umocovanoho Myxayla Pµr[pµlycu, pysara mµstskoho volodymµrskoho, v sudu povµdylæ: “Znagsµ dµy do toho kolnµra, * – * Vpysano inßym poçerkom i çornylom. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 446 Ω[ µstæ moy vlasn¥y, bo-m µho kupyl u Ùµdora Bançyça, kußnµra”. Pan voytæ z lavycog svoµg kazaly y Yvanovy zavodæcu stavyty, a Yvan zaraz zavodcu r[çonoho Ùµdora Bançyça, kußnµra, pµr[d sudom stavylæ, kotor¥y totæ Ùµdor povµdylæ, yΩ dµy: “Totæ kolnµr µstæ moy vlasn¥y, moµµ robot¥, proto q toho Yvana Sußko- vyça v tom vsµm tut y uvµzdµ øt toho øbævynµnq ø kolnµr zastupug y voln¥m çyng”. Y prosylæ sobµ totæ Ùµdor Bançyçæ ø rokæ na postanovµn[ zavodc¥, øt koho t¥µ bobr¥, kotor¥x* t¥µ kolnµr¥ robylæ, mµlæ. Íto µmu vodlµ prava na zavodcu rokæ za dvµ nµdµly dopuwono. Umocovan¥y Yvana Sußka, Myxaylo Pµr[pµ- lyca, v sudu prosyl, ab¥ prync¥pala µho Yvana Sußka øt r[çy øbævynµno[ voln¥m uçynµno. Pan voytæ z lavycog svoµg toho Yvana øt vsµµ r[çy za kolnµr øbævynµnoµ volæn¥m uçynyl. Tot Ω[ pan voytæ povµdylæ, yΩ dµy: “Y toho Yvana µw[ z vµzµnq svoµho voln¥m nµ çyng bo dµy mnµ sud moy lavnyçyy na tom Sußku pœtsot zolot¥x polskyx d[kr[tom svoym vskazalæ y potol dµy q µho z vµzµnq nµ v¥puwu, y budu µho v nym hnoyty y trapyty vµzµn[mæ, aΩ my sœ vodæluhæ d[kr[tu lavnyçoho øt nµho dos¥t stanµt”. Yvan Sußko povµdµlæ: “P˜nµ dµy voytµ, q v tµbµ nµ poz¥çal any ødnoho p˜nzœ, proto dµy tobµ nµ mag çoho platyty”. A pan voytæ povµdylæ: “Molçæ, zl¥y ç̃lvµç[, bo dµy tœ µw[ svµçamy palyty kaΩu”. Íto vsµ mnog, vozn¥m, // ·904zv.904zv.904zv.904zv.904zv.‚ y ßlqxtog zv¥ßæpomµnµnog svµtçyly. Kotoroho Yvana Sußkovyça øpœtæ do vµzµnq svoµho pan voytæ ødvµsty y posadyty roskazalæ. V tot Ω[ ças y toho Ω d˜nœ zv¥ßæpomµnµnoho pan voytæ, væstavßy øt sudu svoµho, poçal ç[r[z podvoyskoho svoµho za pozvom Kyr¥la, brata svoµho, p˜na Nazara Nµst[rovyça, raycu, y Grq, kravca, pr¥vol¥vaty, ab¥ v sudu yx lavnyçoho na pozv¥ protyvko panu voytovy uv otkazµ b¥ly. Pan Nazar, rayca y Gry, kravµc, ç[r[z umocovanoho svoµho Myxayla Pµr[pµlycu, nµ uv ob¥çay pravµ y nµ vædagçysµ væ pravo any væ kontrov[rs¥g, çynµçy øbæmovu væ sudu, povµdylæ: “Pnµ dµy voytµ, khd¥ dµy t¥ zasadyßæ sudæ svoy vodlµ prava – lµnætævoyta, nµ brata svoho, a lavnykovæ nµkr[vn¥x any povyn- n¥x svoyx, alµ v pysmµ y væ pravµ bµhæl¥xæ, mµstu pr¥sœhl¥x y øsµl¥x, – tohd¥ dµy m¥ vsy pµr[d takov¥m sudom na mµstcu zv¥klom sudovom na ratußu, anµ væ domu tvoµm, sudyty budµmo”. K tomu Gry, kravµc, sam ø sobµ øbæmovu çynylæ t¥my slov¥: “Pnµ dµy Kyr¥lo, t¥ po mµnµ pozv¥ svoµ v¥daµßæ, a to vµdaµßæ, Ω[ q, buduçy sluhog µho ml. p˜na Kaspra Klodynskoho, starost¥ blonskoho, y pod øboronog µho ml. p˜na svoµho µstµm y væ dobrax µho ml. mµßkag. Proto komu do mµnµ budµt\ qkaq potr[ba, µho ml. pan moy z mµnµ spravµdlyvost\ koΩdomu vçynyty hotov, alµ q na tvoy pozv¥ nykoly nykomu øtpovµdaty u sudu v˜ßoho nµ budu”. A pan voytæ na Grq, kravca, slov¥ nµuçstyv¥my torhatysœ poçal, movµç¥: “Zl¥y a nµcnotlyv¥y ç˜lvµç[, molçy, bo tobµ kaΩu daty kyymy, nµ pomoΩ[t\ tobµ nyçoho y pan tvoy”. Íto µstæ mnog, vozn¥m, y ßlœxtog zv¥ßæpomµnµnog øsvµtçyvæßysµ, z domu p˜na voytovoho proç // ·905905905905905‚ poßly. Toho Ω roku øsmædµsœtæ ßostoho, m˜sca d[kabra dvanadcatoho d˜nœ, buduçy mnµ, Ysakyg Dolmatskomu, voznomu, za pr¥da- n[mæ vrœdov¥m na spravµ y potr[bµ burmystra, radµc, mµwan volodymµrskyx a Yvana Sußkovyça, kußnµra, mµwanyna volodymµrskoho, y magçy q pry sobµ ßlœxtu p̃na Voytµxa Strµlkovæskoho, p̃na Qna Xar[vskoho v domu p̃na Myxayla Dubnyckoho, voyta volodymµrskoho, tamΩ[ pµr[do mnog, vozn¥m, y ßlœxtog zv¥ßæpomµnµnog Ωona Yvana Sußkovyça p̃na voyta t¥my slov¥ p¥tala: “P̃nµ dµy voytµ, dlœ kotoro[ pryçyn¥ muΩa moµho Yvana Sußkovyça, kußnµra, poymavßy, væ vµzµn\g v domu svoµm nµvynnµ dµrΩyßæ y morduµßæ? Y t[Ω p¥tag, µsly muΩ moy suΩon budµt\ * Pered slovom propuweno pryjmennyk “s”. Volodymyr KRAVÇENKO 447 d˜nœ nynµßnµho, qko µmu na dµn sµhodnµßnyy øt sudu lavyc¥ v. ml. rokæ b¥læ zloΩono * ?”. A pan voytæ µy takæ povµdylæ: “Pokazuy ø tot rokæ na tot ças”. Myxaylo Sµmµnovyç, Nazar Nµstµrovyçæ, Ylqßæ Kononovyç, burmystræ y rayc¥, buduçy pry tom movµng øno[ nµvµst¥ Yvanovo[ Kußnµrovo[, movyly µmu: “P˜nµ dµy voytµ, trudno µy roku pokazovaty, bo tut y sudæ tvoy y pysar tvoy, – muΩovy µµ y ønoy samoy Ωadnoho dovodu ku dovoΩµng y popyrang spravµdlyvosty svoµy trudno pokazaty y zævµsty moΩµt\”. A pan voytæ v tot ças na nyx burmystra y rad[c slov¥ nµuçstyv¥my laqt y soromotyty poçalæ y nµ kazalæ ym ø to[ bolß[y movyty, povµdagçy: “Takæ podæt[ Ωæ sobµ proçæ, bo tut Ωadno[ sprav¥ nµ maµtµ y nµ movtµ bolß[y, bo vam toho tut nµ dopustœt\”. A Nazar Nµstµrovyç, rayca zv¥ßpomµnµn¥y, movyl µmu: “P˜nµ dµy voytµ, t¥, bµruçy pozv¥ øt brata svoµho roΩonoho Kyryla, mµnµ poz¥vaµßæ, ø çom davno vµdaµßæ, Ω[ m¥ pµr[d sudom takym øtpov[daty y spravovatysµ nµ budµm, alµ koly sudæ v[dlµ prava zasadyßæ – // ·905zv.905zv.905zv.905zv.905zv.‚ lµntvoyta, nµ toho brata svoµho roΩonoho, takæ t[Ω y lavnykovæ vodluh prava ustavlµn¥x y øt vsµµ pospolyto[ r[çy m[wan øbran¥x, – m¥ sµ tobµ hotovy budµm vo væsµm uspravµdlyvyty”. Voytæ na to takæ povµdyl: “Q tut tako[ øbæmov¥ tvoµµ nµ sluxag y sudæ moy sluxaty nµ budµt”. Íto vsµ mnog, vozn¥m, y ßlœxtog zv¥ßæpomµnµnog burmystræ, rayc¥, mµwanµ y taq nµvµsta, Ωona Yvanova, kußnµra, mµwanyna volodymµrskoho, øsvµdçyvßy, z domu voytovæskoho proç poßly”. Kotoroµ Ω q øç[vysto[ soznan[ voznoho do knyhæ khrodskyx zapysaty kazal. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 19. – Ark. 901–905zv. Oryhinal. № 7 7 7 7 7 1587 r., çervnq 30. Volodymyr. – Skarha volodymyrs\koho vijta Myxajla Dubnyc\koho na miwan Tyßka Hlobu i Hryhoriq Xolqvyça pro napad na lavnyka Sasyna Semenovyça ta vijtivs\koho sluhu Kuz\myns\koho na Rynku bilq ratußi, a takoΩ pro nepravomirne znaxodΩennq pry vladi tohoçasnoho skladu mis\koho urqdu, nepravdyve zvynuvaçennq vijta v orhanizaci] napadu joho sluh na ratußu ta bezçynstva miwan bilq joho domu ·336zv.336zv.336zv.336zv.336zv.‚ Sprava p˜na voyta tutoßnµho z mµwan¥ volodymµrskymy. Roku P¡ m˜sca ygnq trydcatoho d˜nq. Íto vçoraßnµho d˜nq, pµrµdo mnog, Qnom Íostovyckym, buduçym na mµstcu p˜na Andrµq Romanovskoho, podstarostµho volodymµrskoho, na vrqdµ khrodskom øpovµdaly y Ωalovaly ßlqxµtn¥y pan Myxaylo Dubnyckyy, voytæ volodymµrskyy, y pry nµm Sasyn Sµmµnovyç, lavnyk y mµwanynæ volodymµrskyy, na Tyßka Paxµrovyça Hlobu a Hryhoryq Xolqvyça, za pµrµvodom prava v¥volan¥x. Rµçon¥y Sasynæ t¥my slov¥, yΩ: “Buduçy µmu d˜nq dvadcµtæ dµvqtoho, m˜sca ygnq, za tovarom svoym, za solg, na skladµ, rµçon¥µ Tyßko Hloba y Hryhorµy Xolqvyç, sµdµçy na dµrµvy pod ratußom, na uvµs sud mµsta Volodymµrskoho y na nµho samoho slovamy nµuçtyv¥my torhalysq, soromotyly, laqly, psamy naz¥valy. A naprotyvko yx slov, khd¥ rµçon¥y Sasyn øtmovql, – øny, uvoßodçy na khanokæ ratußn¥y, v¥slaly sluhæ svoyxæ // ·337337337337337‚ mµstskyx, roskazaly ym nad khlµytæ korolq µho ml̃sty, kotor¥m µst ubµzpµçon, µho poymaty y do ratuß¥ do sµbµ pryvµsty. Pµrµd kotor¥my sluhamy yx zalµdvµ øn do domu p˜na voytova, qko do vrqdu, utµkæ. A pan Myxaylo Dubnyckyy t¥my * Ma[ buty “zloΩonæ”. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 448 slov¥ øpovµdalsq, Ωµ: “Pravµ v tot çasæ, qko za Sasynom sluhy yx honyly, ßol sluha moy, Kuzmynskyy, qko øt nµho spravu mam, ø çom q sam nyçoho nµ vµdal, po potrµbµ svoµy na m∆sto mymo ratuß. Kotoroho, øbaçyvßy, Hryhorµy Xolqvyç s pomoçnykamy svoymy, z khanku ratußnoho porvavßysq, z hol¥m kordom zo vsxodu na R¥nok v¥bµhßy, rµçµnoho sluhu moµho Kuzmynæskoho pµrµnqvßy, poçal na nµho kordom sµçy y rubaty, a druhyy sluha moy Sydor Yvanovyç pµrµd domom Kaplynoµ s p˜nom Ùµdorom Pryborskym sµdyt. Y khd¥ øbaçyl Xolqvyça y pomoçnykov µho, sµkuçy y bægçy na Kuzmynskoho, na ratunok, qko tovaryßµvy svoµmu, prybµh. Kotoromu y pomoçnykov µho øny øbadva, boronµçysq, zalµdvµ øboronnog rukog uvoßly y ym øtbylysq. Y v to * dµy ças zhynulo v nyx p˜nzµy yx vlastn¥xæ dvµstµ zolot¥x polskyxæ”. Y µwµ Ωalosnµ pan Dubænyckyy Ωaloval y øpovµdal, yΩ: “Øny, buduçy s prava prµkonany y v¥volany a nµ mohuçy vΩµ vodlµ prava, buduçy u v¥volang, vrqdmy spravovaty, prµdsq upornµ, na vrqd y pravo nµ dbagçy, vrqdamy svoymy spravugt y µwµ lµΩaçyy u v¥volang a nµ v¥zuvßysq z nµho vodlµ prava, nµskromnµ y nµspokoynµ zaxov¥vagtsq. Qko v¥volancom y vrqdom nµ prystoyt spokoyn¥x lgdµy dobr¥x a korolq µho ml., a mµstom ubµzpµçon¥x ymaty, sluh µho, zbµhßy z mµstca vrqdovoho, z khanku ratußnoho, z brong dob¥tog byty y mordovaty xotµly. A nad to dµy µwµ øny s pomoçnykamy svoymy, qko my spravu dano, nµvynnug a zm¥ßlµnug rµçæ nµpoboΩnµ y nµvst¥dlyvµ na mµnµ væskladagt y mµnµ v tom nµvynnµ ømovqgt, qkob¥-x q rµçon¥x sluh svoyx y kæ tomu pysara sudovoho Sµmµna na nyx na ratußæ nas¥laty, poranyty y khvalt vçynyty mµl, çoho nykhd¥, any v tot ças, øt mµnµ any øt sluh moyx nµ b¥lo y nµ µst, any-m q ø tom vµdal, buduçy spokoynµ v domu svoµm qko za poçatkom yx y zvada z sluhamy moymy stalasq, any-m na ratuß nµ nas¥lal y sluhy moy nµ naxodyly, any v tot ças na ratußu b¥ly. Alµ øny, zbµhæßy yz khanku, // ·337zv.337zv.337zv.337zv.337zv.‚ v R¥nku sluh moyx byty y sµçy poçaly, qko sq v¥ßµy pomµnylo, aΩ sq ym zalµdvµ øtbyly. Qko-m to vodlµ prava n˜ßoho maydµbur- skoho pµrµd sudo mµstskym sµho d˜nq zahoraça ßyrutynyg * , v¥vodµçy svµtkamy vµr¥ hodn¥my, dovµl, kotor¥µ to vydµly y sl¥ß aly y yx rozvodyly, alµ µwµ øny potom, toho Ω d˜nq zbuntovavßysq z nykotor¥my mµwan¥ a zobravßysq v ratuß, kolko hodyn v noç tam mµßkaly, xotµçy na dom moy naysty. Dlq çoho, khd¥ mq prµstrµΩono, nµ buduçy µsmy bµzpµçon v domu moµm, aΩ musylom, zobravßy pryqtµl svoyx, v domu svoµm, zamknutysq. QkoΩ øny s toµ potµµmnoµ a noçnoµ rad¥ svoµµ z ratußu vnoçy khvaltovnµ naslaly na dom moy dµtµy mµstskyx, lgdµy molod¥x: Tyßka Íµpµlµvyça, Østapa Lystopada, Myxalgtu Troxymovyça v¥volanca, Kunasa Romanovyça Skr¥pku, Ùµdka kravçyka, y Kosobuckoho kravæçyka, y ynßyx pomoçnykov svoyxæ, kotor¥µ za roskazanµm yxæ, khvaltovnµ naßµdßy na dom moy, u vorota byly y mµnµ dµy slov¥ nµuçtyv¥my soromotyly, a cµdulu v¥volanæq na Xolqvyça y Hlobu, kotoraq b¥la prybyta do vorotæ, khvaltovnµ øtorvaly y poßarpaly, y µwµ dµy na zhardu mnµ, vrqdovy svoµmu y vsµmu sudovy mµstskomu, prynµsßy øt qtokæ stolky pykarskyµ, u çot¥ry stolp¥ zæbudovanæµ, poxoduçyµ vorota domu moµho zastavyly, ßto µsmy vozæn¥m Ysakyµm Dolæmatskym øbvodylæ y økazoval. Kotor¥y vozn¥y pµrµdo mnog na vrqdµ v¥znal, yΩ sµho d˜nq volærano na horµ v¥ßolµm na mµsto, sposoblqgçy robotnykov, vydylom na mµstµ, po R¥nku ß alµgçy, Tyßka Í[pµlµvyça, Myxalgtu Troxymovyça, t¥µ stolky k vorotom domu * Ma[ buty “tot”. Ma[ buty “sudom”. * Ma[ buty “ßkrutynyg”. Volodymyr KRAVÇENKO 449 p˜na voytova prystavlµn¥y vydylom. QkoΩ za prydanµm urqdov¥mæ a za økazanµm p˜na voytov¥m, magçy q pry sobµ ßlqxtu Klyma Bolockoho a Hryhorq Tµrnovskoho, vydylom vµlykyy v¥sokyy pykarskyy stolok, kotor¥m vorota domu p˜na voytova zastavlµno y znak, Ωµ cµdula prybytaq øt vorot øtorvana”. Y proylæ * pan voytæ y Sasyn, ab¥ toµ øpovµdanµ yx y zoznanµ voznoho do knyh khrodskyx b¥lo zapysano. Íto q za prozbog yx u knyhy zapysaty vµlµl. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 20. – Ark. 336zv.–337zv. Oryhinal. № 8 1588 r., siçnq 31. Volodymyr. – Svidçennq voznyx u spravi volodymyrs\koho vijta Myxajla Dubnyc\koho z miwanamy pro ]xng vidmovu zibratysq v joho domi pered obidom na “Nove Lito” dlq obrannq novoho skladu çleniv mis\ko] rady ta zvituvannq poperedn\oho pro doxody mista za mynulyj rik, a takoΩ pro samovil\ne obrannq miwanamy do rady radciv poperedn\oho skladu ·3434343434‚ Sprava pana Myxayla Dubnyckoho, voyta volodymµrskoho zæ mµwan¥ volodymµrskymy. L∆ta BoΩoho NaroΩ[nq tysµça pœtsotæ øsmædµsœt øsmoho, m˜sca h[nvara trydcat pµrvoho d˜nœ. Pµr[do mnog, Qnomæ Íostovyckymæ, buduçym na mµstcu pana Andrµq Roma- novskoho, podæstarostµho volodymµræskoho, na vrqdµ khrodæskomæ stavæßy øçµ- vystµ, vozn¥µ zµmæskyµ pov∆tu Volodymµrskoho panæ Myxaylo Hnoµnæskyy a pan Myxaylo Holubæ Sµrædqtyckyy ku zapysanæg do kænyhæ zµznaly t¥my slov¥, yΩæ: “Magçy m¥ pry sobµ ßlqxætu Hryhoræq Tarænovæskoho a Klyma Bolockoho, buduçy namæ na spravµ y potrµbµ pana Myxayla Dubnyckoho, voyta volodymµræ- skoho, v roku tµpµrµßnµmæ tysµça pqtæsotæ øsmædµsqtæ øsmomæ, v dµn Novoho L∆ta, vodælµ staroho kalµnædaru y zv¥çag, tamΩµ panæ voytæ spolµçænµ z lµnætæ- voytomæ, lavnykamy y z nµkotor¥my mµsçan¥ volodymµrskymy, pry nas zasµvßy na mµstæcu zv¥klomæ sudovomæ takæ, qko pµrvµy, panæ voytæ znakom zv¥kl¥m prµz podævoyskoho, mµsçanæ pospolytoho ç˜lvka na dµnæ Novoho L∆ta do hromad¥, vodælµ povynænosty svoµy urqdovoy, øboslal y toho d˜nq na R¥nku, rano, prµz podævoyskoho qvnµ øbvolano, ab¥ sq prµdæ øbµdom, qko zdavna b¥valo, do nµho zµßly a vodlµ prava y pryvylµg mµstskoho // ·34zv.34zv.34zv.34zv.34zv.‚ tr[zvo radæc¥ b¥ly øbrany, a ødæ star¥xæ radµcæ lyçba mµstu povynæna b¥la uçynµna, zævlawa zæ ßosovæ, krom prov[ntovæ. Do kotoro[ hromad¥ toho d˜nœ Novoho L∆ta, vodlµ pryvylµg mµstæskoho, mµwanµ pospolyt¥y çolovµkæ do hromad¥ nµ pryßly y nµ b¥ly y poslußny µho, qko starßoho toho akætu, b¥t\ nµ xotµly, a t¥µ tµΩ star¥µ radæc¥ z hotovost\g lyçb¥ svoµµ nµ økazalysœ. Y dalµy nyΩæ do poludænœ radµcæ star¥x z lyçbog y vsyxæ mµwan z obyran\[mæ nov¥xæ radµc øΩydalæ, kotor¥xæ yΩ nµ b¥lo, a ratußæ µstæ pust¥y y nyxto tamæ nµ mµßkaµt\, y b¥la zamæknµna. A yΩ sœ dµn b¥læ skorotylæ y ku vµçorovy nadæxodylo, pr[to pan voytæ øsvœtæçyvæßysœ lµntvoytomæ, lavænykamy y mµwan¥, kotoryµ sœ b¥ly z[ßly y namy vozn¥my y tog ßlœxtog, pry nas buduçog, y baç[çy, Ω[ star¥[ radc¥ // ·3535353535‚ Hrycæko Xolœ- vyç\, Tyßko Paxyrovyç, Yl\qßæ Kononovyçæ a Nazar Nµstµrovyçæ µstæ pr[zæ * Ma[ buty “prosylæ”. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 450 pravæn¥[ d[kr[ta v t¥m proßl¥mæ roku v¥volany y pr[konany, y s toho v¥volan\q, ßto na sobµ nosœt\, nµ v¥zuly, kotor¥[ vodlµ prava vrœdamy svoymy spravovat\ nµ mohut\. A ku tomu, yΩæ vµlyky[ rozruxy y rost¥rky v mµstµ çynœt, prava y pryvylµq svoy mµstæsky[ khvaltœt y poboramy çast¥my ku ubozstvu mµsto pryvodœt\, – t¥xæ to r[çon¥xæ star¥xæ radµcæ Xolœvyça, Hlobu, Nazara y Konovyça * z urœdu y z mµstæca yx radµcækoho, qko øsobæ tako[ slav¥ pomµnµno[, v¥kynulæ y yxæ s toho urœdu zloΩyl, kotory[ vΩ[ spravovatæ nµ magt\ y nµ mohut\. Alµ, yΩæ za nµpryßt\[mæ do nµho vsµxæ mµwan, ynæßyxæ nov¥xæ radµcæ nµ øbyralæ poky sœ v tom nµ øbaçat, proto tolko // ·35zv.35zv.35zv.35zv.35zv.‚ na çasæ, ab¥ urœdæ radµcækyy nµ vakovalæ, – totæ urœdæ radµcækyy na totæ çasæ uloΩyly na uvµs\ sudæ zupolæn¥y mµsta Volodymµrskoho, kotory[ t¥mæ urœdomæ radµckymæ spravovat\ magt\ do toho çasu, aΩ vsy mµwanµ do nµho v hromadu sµ z¥ydut\, y pan voytæ, magçy yxæ pry sobµ, vodlµ pryvylµg mµstskoho, nov¥x radµcæ dobro[ slav¥ y hodn¥x øbµr[ vodlµ prava. A potomæ nµ r¥xlo toho d˜nœ Novoho Lµta, na dvadcat\ ç[tvµrtoy hodynµ, pryßodßy do p̃na voyta Qn Çarnacækyy, pysar mµstskyy, movylæ t¥[ slova, yΩæ: “P˜˜˜˜nµ voytµ, µst[s\ starßyy toho akætu µlµkæc¥µy radµcækµy, kotoroy na totæ dµn na Novo[ Lµto, vodlµ pryvylµg mµstæskoho, rokæ pr¥palæ, potr[ba toho, Ω[b¥-s ßol na ratuß // ·3636363636‚ y radµcæ øbyralæ”. A pan voytæ povµdylæ, yΩ: “VΩo noç zaxodyt\ a dµn mynaµt\, mohly sœ druhy[ øpyt\. Nµ hodyt\sœ takæ pozno takyxæ r[ç[y spravovat\, ødno rano a tr[zvo, z dobr¥m rozm¥slom, a q-mæ vΩ[ s pryçynæ pµvæn¥x zv¥ßæpomµnµn¥x, za nµpr¥b¥t[mæ vaßym v ças ku [lµkc¥µy, r[çon¥xæ star¥xæ radµcæ z urœdu zloΩylæ, a na øbyran[ nov¥x radµc do z[ßt\q vaßoho zo mnog ødloΩylom. QkoΩ mocg svoµg skladam vamæ rokæ toho to Novoho Lµta, ab¥stµ sœ do mµnµ z[ßly, a q pr¥ vas y z vamy porozumµvßysœ, ynæßyx radµc nov¥x øbµru y vodlµ prava y pryvylµg mµstæskoho spravymæsœ. S t¥m øtækazom”. Çarnacækyy øtßol, a potom r¥xlo, v toy Ω[ hodynµ, pravµ vΩ[ pµr[d v¥byqnog, znovu r[çon¥y Qnæ Çarnacækyy, magçy pry sobµ mµwan volody- mµrskyx, Saka Dolmatskoho, voznoho, Stµ≈ana Suçku, Yvanka Zadµr[yka a Xomu Baq øt vsyx mµwan panu voytovy povµdaly y øtkazaly ** // ·36zv.36zv.36zv.36zv.36zv.‚ t¥[ slova: “Vµday ø tomæ, panµ voytµ, yΩæ m¥, mµwanµ, vΩ[ samy kromæ tµbµ radµcæ t¥xæ Ω[ star¥xæ øbraly y yxæ potvµrdyly”. A pan voytæ sudom mµstæskym y namy vozn¥my y toy ßlœxtµ, pry nas buduçoy, øsvµtçylsœ, mµnugçy sobµ y vladzµy svoµy voytovæskoy øtæ panovæ mµwan khvalt y ublyΩ[n[ vµlyko[ urœdovy svoµmu: “Kotory[ nad pravo y pryvylµy mµstskyy vaΩylysœ to uçynyty a samy svovolnµ, b[z mµnµ, nµ magçy na to moc¥ y prava, rad[c øbraly y utvµrdyly lgdµy v¥volan¥x, nµ dbagçy na srokhost prava pospolytoho, kotoro[ pod horlom zakazuµt mµt vß[lœkoho øbæcovanq z v¥volancamy”. Ø ßto pravnµ z nymy xotµçy postupyt, prosyl pan voytæ, ab¥ to[ soznan[ vozn¥x do knyh khrodskyx b¥lo zapysano. Íto q væ knyhy khrodsky[ zapysaty kazalæ. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 21. – Ark. 34–36zv. Oryhinal. * Ma[ buty “Kononovyça”. ** Dali propuweno pryjmennyk “v”. Volodymyr KRAVÇENKO 451 № 9 1588 r., bereznq 31. Volodymyr. – Svidçennq voznoho Isakiq Dolmac\koho u spravi volodymyrs\kyx miwan z vijtom Myxajlom Dubnyc\kym pro joho vidmovu prybuty do ratußi dlq uçasti u vyborax çleniv mis\ko] rady ·141zv.141zv.141zv.141zv.141zv.‚ Sprava mµwan volodymµrskyx z vuytomæ volodymµrskymæ. Roku PY m˜ca marca LA d˜nq. Pryßµdçy na vrqd khrodskyy volodymµrskyy, pµrµd m˜nµ, Qna Íostovyckoho, na tot ças buduçoho na mµstcu µho m˜lsty p˜na Andrµq Romanovæskoho, podstaros- tµho volodymµrskoho, vozn¥y povµtu Volodymµrskoho Ysakyy Dolmackyy ku zapy- sang do knyh khrodskyx soznal t¥my slov¥, yΩ: “B¥lµmæ na spravµ y potrµbµ burmystræ, radµc y çlovµka pospolytoho mµwan volodymµrskym* na ratußu u hromadµ, qko zv¥klost\ yx µst\ na Nov¥y Rokæ toho d̃nq S̃vtoho Vasylq, roku øsmædµsqt\ øsmoho y vydylµmæ, Ωµ hromada vsq na ratußy b¥la zobralasq. Poçavßy øt\ poranku aΩ\ do hodyn¥ nµß\pornoµ, Myxayla Dubnyckoho, voyta volodymµrskoho, Ωdaly, kotoroho prµz uvµs\ dµn\ nµ b¥lo s nymy. Y xodyly µsmo do nµho, magçy pry sobµ ßlqxtu lgdµy dobr¥x Stanyslava Ølßµvskoho, Marcyna Zalµskoho do domu Myxayla Dubnyckoho, voyta volodymµr- skoho. Qn Çarnackyy, pysaræ mystkyy volodymµrskyy, movyl µmu øt pnov burmyst- rov, radµc y vsµµ hromad¥ çlovµka pospolytoho, ab¥ vodlµ zv¥k\losty prylq ** ßol do domu sudovoho ratußu y spolnµ s çlovµkomæ pospolyt¥mæ // ·142142142142142‚ radu m∆stkug, radµc, øbyral. Øn øtkazalæ, Ωµ: “Q tam nµ poydu do ratußa do toµ hromad¥, q tut\ v domu svoµmæ zasyl, hdµ zavsuh\d¥ suΩu y sudyty budu, a na ratußæ nµ poydu”. Íto mnog, vozn¥mæ, y pry mnµ buduçog ßlqxtog zv¥ßæmµnovanog Qn\ Çarnacækyy, pysar myst\skyy volodymµrskyy y çlovµkæ pospolyt¥y, øsvµt- çyl: “Y povtorµ, toho Ω d̃nq y toµ Ω hodyn¥, xodyl µsmy do toho Ω Myxayla Dubnyc- koho, voyta volodymµrskoho, øpovµdagçy to µmu, yΩ m¥, çlovµk pospolyt¥y hroma- da, vodlµ pryvylyq y prav svoyxæ øbyraly µsm¥ y kon≈yrmovaly t¥x Ωµ radµc y bratg svog dobrµ øsyl¥x: Hryhoryq Dvorµckoho a Nazara Nµstµrovyça, Tymo≈yq Paxyrovyça a Ylqß a Kononovyça na tot\ rok\ øsmædµsqt øs\m¥y”. Øn namæ povy- dyl: “Lµpyy b¥lo nazavtryµ toµ øbranµ rad¥ prµloΩyty”. Qn Çarnackyy, pysar m∆stkyy volodymµrskyy, øt rµçy pospolytoµ t¥µ slova povydyl, Ωµ: “M¥ nad pryvylµy svuy nµ xoçµmæ çynyty y hromad¥ zv¥kloµ rokovoµ nazavætryµ prµkladaty nµ xoçµmæ, a povyn- // ·142zv.142zv.142zv.142zv.142zv.‚ nosty svoµy dos¥t\ çynymo y t¥x radµcæ zv¥ß\mµno- van¥xæ na tot\ rokæ øsmædµsqt\ øsm¥y kon\≈yrmuµmæ”. Íto mnog vozn¥mæ y pry mnµ buduçog ßlqxtog sv∆t\çyly. Íto-mæ q sl¥ßal, buduçy tamæ, prµd v˜. m. zoznavag, p˜nµ urqdµ, ßto takæ µst\ anµ ynaçµy”. Kotoroµ Ω q øçµvystoµ soznanµ voznoho do knyhæ khrodskyxæ zapysaty kazal. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 21. – Ark. 141zv.–142zv. Oryhinal. * Ma[ buty “volodymµrskyx”. ** Ma[ buty “pryvylyq”. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 452 № 10 1588 r., serpnq 22. Volodymyr. – Skarha volodymyrs\koho vijta Myxajla Dubnyc\koho na volyns\koho pidvo[vodu Ivana Kalusovs\koho ta namisnyka Matiqßa Íamotulu pro bezpidstavne zvynuvaçennq joho u znywenni vyvißenyx pidvo[vodog na ratußi ob’qv ta peretqhnennq çlenamy rady na sebe administratyvnyx i sudovyx funkcij vijta ·508508508508508‚ Øpovµdanµ p˜na Dubnyckoho na p˜na Yvana Kalusovskoho y na p˜na Íamotulu. Roku PY m˜sca avæhusta KV d˜nq. Pµrµdo mnog, Anædrµµm Romanovæskymæ, podstarostymæ volodymµrskymæ, na vrqdµ khrodskomæ øpovµdal y Ωalovalæ pan Myxaylo Dubnyckyy, voytæ volody- mµrskyy, na p˜na Yvana Kalusovskoho, podvoµvodµho vol¥nskoho, y na µho m˜lsty namµstnyka, nµqkoho // ·508zv.508zv.508zv.508zv.508zv.‚ Matyqßa Íamotulu, y na dvu mµßæwan volodymµr- skyx Hrycka Xolqvyça a Myxayla Zadµrµyka * : “Kotor¥µ bµz vßµy pryçyn¥ y vynnosty moµµ zvazny pomovyly y vloΩyly na mµnµ nµvynnoho ç̃lvka, qkob¥-x q nµkotor¥µ cµdul¥ p̃na podvoµvodµho, pod ratußog prybyt¥µ, øtodrat kazalæ. Íto q, vΩyvagçy vµlykog Ωalostg, s t¥m sµ pµrµd v˜ßµg m˜lstg øpovµdamæ, yΩ q, vµdagçy po çomu to xodyt, takov¥µ cµdul¥ øtdyraty, khd¥ Ω to nalµΩyt çynyty lotrom, lµhækymæ øsobamæ, pqnycamæ, – tµd¥ qko ø t¥x cµdulax nyçoho nµ vµdag, tak y øtdyraty µsmy yx nµ kazal y toho dovµsty nµ mohut. Khd¥ Ω q toho, qko mnµ poçtyvomu a trµzvomu ç˜lvkovy nalµΩyt, postµrµham, na mµstcu svoµm uradovom sµΩu, po korçæmaxæ nµ xoΩu y lotrovstva, ßto lµhækymæ øsobamæ nalµΩytæ, nµ uΩyvamæ. Alµ t¥µ-to mµnovan¥µ øsob¥, mµßwanµ volodymµrskyµ Hrycko Xolqvyç a Myxaylo Zadµrµyko s pomoçnykamy svoymy Tyßkomæ Paxµrovyçomæ Hlobog a Ylqßom Kononovyçomæ, qko lµhækyµ øsob¥, kotor¥µ, ustavyçnµ po korçæmax xodµçy, øpyqgtsµ y ynßyx lgdµy øpyva- gt, magçy radu y zmovu s t¥m-to rµçon¥mæ Íamotulog, samy øpyvßysµ, qko zv¥kly protyvku mµnµ buntovaty, tak y tµpµr, hydµçy // ·509509509509509‚ mq prµd lgdæmy y v nµnavystæ pryvodµçy, t¥µ cµdul¥ p˜na podvoµvodµho, qko mam vµdomost, samy ødodraly y poßarpaly, a tot takov¥y vçynokæ svoy na mµnµ vloΩyly y ponovyly. A p˜nu podvoµvodµmu, kotoroho v nµb¥tnosty to sq stalo, nµprystoynµ ø tom spravu daly, a pan podvoµvodyy, za to vzµmßy protyvku mµnµ vazn\, pryßodßy tut na zamokæ s t¥my Ω mµwan¥ y z Íamotulog, dobrµ sobµ podpyvßy, magçy pohotovu pµrµd sobog sluh s pulhakamy, qko sam panæ podvoµvodyy, tak y tot Íamotula z namov¥ y naprav¥ t¥x-to mµßæwan pµrµd øsobog v˜ßo[ m˜lsty, p˜nµ vrqdµ, mµnµ slov¥ dotklyv¥my soromotyly, laqly, hrozyly y byty por¥valysµ y na dobrug slavu mog torhalysµ, qko-mæ to y v˜ßog m˜lst\g, p˜nµ vrqdµ, øsvqtçalæ. Y µwµ pan podvoµvodyy y µho m˜lsty namµstnykæ tot-to Íamotula, ßto vrqdovy yx vµdlµ konstytuc¥µy nµ nalµΩyt, magçy potuxu ** y pozvolµnµ øt t¥x-to mµwan Xolq- vyça, Zadµrµyka y pomoçnykov yx, nad pravo y pryvyl[y mµstskyµ y væladzu mog voytovskug staroΩytnug ustav¥ çynqt, cµxmystrov ustanovlqgtæ, do znakov, kotor¥my sq cµxy øbs¥lagt, cµxy svoy kladut, svqt xrµstyqnskyy, ßto p˜nu podvoµvodµmu nµ nalµΩyt\, postµrµhagtæ, torhovæ, ßto vlastænµ vrœdovy // ·509zv.509zv.509zv.509zv.509zv.‚ mµstskomu nalµΩyt, boronqt y kramnyc¥ kupµckyµ za to pµçatagtæ. Y sam pan * Vpysano nad rqdkom. * * Tak u rukopysi. Volodymyr KRAVÇENKO 453 podvoµvodyy na t¥x, ßto µho m˜lst\ ustavµ dos¥t nµ çynqt, µkzµkækuc¥q çynqtæ, nµ prµkonavßy vµd konst¥tuc¥µy takovoho pravom pµrµd vrqdomæ nalµΩnym. Nad to µwµ t¥µ-to rµçon¥y mµwan[ Hrycko Xolqvyç, Myxaylo Zadµrµyko, Tyßko Hloba a Ylqßæ Kononovyç z vµdomostg y pozvolµnµmæ pospolytoho ç̃lvka mµwan volody- mµrskyx, poçonßy øt Novoho Lµta v roku nynµßnµm øsmædµsqt øsm¥m y tµpµr, øtænqv\ßy øt mµnµ sud¥ moy voytovskyµ, zdavna vrqdovy moµmu y lavnyçomu nalµΩaçyµ, to µstæ vsy pry y dolhy, na maµtænostqx lµΩaçyx zapysan¥µ, nµ øts¥- lagçy do mµnµ do prava, samy sudqt y skazugt y gramµnt¥, xto sµ çoho zapryt, skazugçy, pµrµd sobog v¥davaty kaΩut, y ø rµçy lµΩaçyµ, to µstæ ø khrunæt¥ sudqt y pravµ nykotor¥µ sud¥ mnµ, voytovy, lµntvoytovy y lavnykom nalµΩaçyµ, v mµn[ øtnqly, mµwanomæ pod vynamy zakazaly, ab¥ do mµnµ y lµntvoyta, y lavnykovæ do sudov nµ xodyly y prµd namy sq nµ spravovaly y µkzµkuc¥µy vækryvΩo- n¥m za pµrµvodomæ prava y dµkrµtamy sudov¥my çynyty nµ dopuwagt y boronqt, zaçymæ u vyn¥, væ pravµ øpysan¥µ, popaly. Dlq çoho øt nyx ßacug sobµ ßkod na çot¥rysta zolot¥x polskyxæ”. Y prosylæ // ·510510510510510‚ pan voytæ, ab¥ to b¥lo do knyh zapysano. Íto q za prozbog µho u knyhy khrodskyµ zapysaty vµlµl. CDIAK Ukra]ny. – F. 28 – Op. 1. – Spr. 21. – Ark. 508–510. Oryhinal. № 11 11 11 11 11 1589, siçnq 21. Volodymyr. – Skarha vijta M. Dubnyc\koho, lentvijta i1589, siçnq 21. Volodymyr. – Skarha vijta M. Dubnyc\koho, lentvijta i1589, siçnq 21. Volodymyr. – Skarha vijta M. Dubnyc\koho, lentvijta i1589, siçnq 21. Volodymyr. – Skarha vijta M. Dubnyc\koho, lentvijta i1589, siçnq 21. Volodymyr. – Skarha vijta M. Dubnyc\koho, lentvijta i lavnykiv na miwan H. Xolqvyça, N. Postryhaça ta T. Hlobu z pryvodu areßtu,lavnykiv na miwan H. Xolqvyça, N. Postryhaça ta T. Hlobu z pryvodu areßtu,lavnykiv na miwan H. Xolqvyça, N. Postryhaça ta T. Hlobu z pryvodu areßtu,lavnykiv na miwan H. Xolqvyça, N. Postryhaça ta T. Hlobu z pryvodu areßtu,lavnykiv na miwan H. Xolqvyça, N. Postryhaça ta T. Hlobu z pryvodu areßtu, pobyttq i uv’qznennq v ratußi prysqΩnykiv F. Dronevyça i S. Radkovyçapobyttq i uv’qznennq v ratußi prysqΩnykiv F. Dronevyça i S. Radkovyçapobyttq i uv’qznennq v ratußi prysqΩnykiv F. Dronevyça i S. Radkovyçapobyttq i uv’qznennq v ratußi prysqΩnykiv F. Dronevyça i S. Radkovyçapobyttq i uv’qznennq v ratußi prysqΩnykiv F. Dronevyça i S. Radkovyça ·4040404040‚ Øpovµdanµ p˜na voyta y vsµy lavyc¥ sudovoµ volodymµrskoµ na burmystrov volodymµrskyx\ Roku PÙ, m˜sca hµnvara, KA d˜nq. Íto vçoraßnµho d˜nq dvadcatoho, m˜sca tµpµrµßnµho hµnvara, pµrµdo mnog Adamom Narucµvyçomæ Kryvoblockym, buduçym na mµstcu p˜na Andrµq Romanov- skoho podstarostµho volodymµrskoho na vrqdµ khrodskomæ, øpovµdaly y Ωalovaly ßlqxµtn¥µ y slavn¥µ Myxaylo Dubnyckyy, voytæ volodymµrskyy, y vsq lavyca sudovaq, lµntvoytæ y lavnyc¥ prysqhl¥µ mµsta Volodymµrskoho, yΩ Hrycko Xolq- vyçæ, Nazar Postr¥haçæ a Tyßko Paxyrovyçæ Hloba, mµwanµ volodymµrskyµ, z mnohymy pomoçnykamy svoymy, pozvavßy yx, uvµs\ sud mµstskyy volodymµrskyy, do µho korolµvskoµ m˜lsty ø nµqkyµ zm¥ßlon¥µ // ·40zv.40zv.40zv.40zv.40zv.‚ na nyx rµçy, y stoqçy z nymy v pravµ za pozvanµmæ svoymæ y za pozvanæµmæ pana voytov¥m nad pravo pospolytoµ mµstskoµ, kotoroµ pod pµvn¥my vynamy zakazuµt\ kaΩdomu advµrsara svoµho khvaltom nµ naxodyty. Tµd¥ t¥µ-to zv¥ßæmµnovan¥µ øsob¥, zkhvaltyvßy pravo pospolytoµ, na nyx\, advµrsarov\ svoyx\, torhnulysq y mocnog rukog a khvaltom dvoxæ z lavyc¥ yx sudovoµ prysµΩnykov\ Ùµdora Doronµvyça, nykomu nyçoho nµ vynnoho y pravom nµ prµkonanoho, na mµstµ v R¥nku volodymµrskomæ, hdµ øn, qko ç̃lvkæ kupµckyy, torhoval\ nµpodalµku ratußa, na mµstcu, pokoµm prava pospolytoho ubµzpµçon¥m, pryskoçyvßy do nµho s t¥lu a potaµmnµ s pomoçnykamy svoymy, z ßablqmy y z rohatynamy samy t¥µ-to mµnovan¥µ Xolqvyçæ a Nazar rukamy svoymy – Xolqvyç\ rohatynog, a Nazar kyµmæ, – µho zbyly y zmordovaly y poymavßy µho khvaltovnµ, qko kotoroho zloçyncu, ßarpagçy, vµly R¥nkomæ do vµzµn\q. Y pryvµdçy, pod ratußæ do økrutnoho vµzµn\q, hdµ zloçyncov saΩagt\, posadyly, a Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 454 druhoho, Savu Radkovyça, ≈ortµlnµ, prµz poslanca svoµho z domu µho v R¥nok, qkob¥ dlq qkoµ uçtyvoµ potrµb¥, do sµbµ pryzvavßy, µho ç˜lvka takµΩ nykomu ny v çom nµ vynnoho, // ·4141414141‚ porvavßy, zbyly y zmordovaly y takµΩ do vµzµnq v lancux\ prykovaly do toµ Ω kazny, hdµ Ùµdora posadyly, a potom, øttolæ µho vzµmßy, na ratußæ do yzb¥, ßarpagçy µho, qko kotoroho zloçyncu, posadyly, pry çom dµy ßkod¥ ym tam nµmal¥µ stalysq, kotor¥µ çasu prava pokaΩut\. Y prosyly mµnµ sud mµstskyy volodymµrskyy, ab¥x na to prydal voznoho. A tak q z urqdu na to prydalæ ymæ voznoho zµmskoho povµtu Volodymµrskoho p˜na Moysµq Dµhætµvskoho, kotor¥y sµho d˜nq, v¥ßµy datog pomµnµnoho, na toy spravµ b¥vßy, pryßµdçy na vrqd, pµrµdo mnog v¥znalæ t¥my slov¥, yΩ: “Buduçy na toy spravµ z urqdu prydan¥y, magçy q pry sobµ ßlqxtu p˜na Sta- nyslava Kamµnskoho, pana Kornyla Hruzµnskoho a pana Qnußa Dubnµvskoho, xody- lom s tog ßlqxtog na ratußæ, hdµ na ratußu vydyly-sm¥ u vµz[ng rµçonoho Savu Radkovyça, lavnyka, kotor¥y mnµ øpovµdal y skarΩyl\, yΩ dµy: “Mµn[, pryzvavßy pryqtµlskym øb¥çaµm do sµbµ, t¥µ-to Xolqvyç\, Nazar a Hloba z ¥nßymy pomoç- nykamy svoymy, mµnµ zbyly y zmordovaly y do vµzµnæq bµzpravnµ, nµ prµkonanoho pravom posadyly. A khd¥-sm¥ z ratußa na dolæ z¥ßly, – tamæ u kazny pod ratußog, hdµ zloçyncov\ saΩagt, zastaly-sm¥ zamanµnoho toho Ùµdora Doronµvyça, // ·41zv.41zv.41zv.41zv.41zv.‚ lavnyka, uv okrutnomæ vµzµnæg, kotor¥y çµrµz stynu øpovµdal nam y Ωalovalæ, Ωµ Xolqvyçæ a Nazar z Hlobog y z ¥nßymy pomoçnykamy svoymy na R¥nku, hdµ-m torhovalæ nµdalµko øt ratußa, pryskoçyvßy do mµnµ potaµmnµ, khvaltom z bronqmy, bµzpravnµ, nµ prµkonanoho pravom, mµnµ poymaly, zbyly y zmordovaly y vzµmßy mµnµ, svoymy rukamy vµly R¥nkomæ, ßarpagçy. Y pryvµdçy, khvaltovnµ tut do toµ økrutnoµ kazny mµnµ posadyly”. Y znaky byt\q v sµbµ b¥ty povµdal, ødnoΩ çµrµz stynu trudno b¥lo t¥x znakov\ øhlµdaty. A potom q toho Ω d˜nq, vr¥xlµ podßodçy pod ratußæ, vydylom Ωµ y Sava Radkovyçæ na ynßomæ mµstcu posaΩonæ tamΩµ v toy økrutnoy kazny, hdµ Ùµdor Doronµvyç\ sµdyt, tutΩµ pod ratußog. Øpovµdala mnµ Ωona toho Ùµdora, lavnyka, Ωµ t¥µ-to øsob¥ Xolqvyçæ, Nazar y Hloba tovar¥ µµ muΩa µµ * , kotor¥my v R¥nku torhovala, po R¥nku porozmµtovaly y µµ samug, zbyvßy, z R¥næku zohnaly y torhovat\ µy na R¥nku zakazaly, na çomæ ßkoduµt\ sobµ sto zolot¥x\ polskyxæ. Zaraz øpovµdalæ tµΩ mnµ y toy ßlqxtµ trµtyy lavnykæ volodymµrskyy Martyn Stµpanovyçæ, yΩ\ t¥µ Ω to øsob¥ Xolqvyçæ, Nazar a Hloba, Ωonu µho zbyvßy, z R¥nku øt soly, koto- rog // ·4242424242‚ torhovala, zohnaly y sol pobraly y torhovaty zaboronyly. Na çom ßkod¥ sobµ øt nyx ßacuµt\ na dvadcat\ zolot¥x\ polskyx\”. Y prosyly mµnµ pan voytæ, lµntvoytæ y lavnyc¥ volodymµrskyµ, ab¥ toµ øpovµdanµ y Ωalobu yx\, y soznan\µ voznoho do knyhæ khrodskyx b¥lo zapysano. A takæ q to vsµ u knyhy khrodskyµ za prozbog yx\ zapysaty vµlµl. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 22. – Ark. 40–42. Oryhinal. * Pomylkove povtorennq slova. Volodymyr KRAVÇENKO 455 № 12 1590, lgtoho 12. Volodymyr. – Svidçennq voznoho I. Dolmats\koho pro joho1590, lgtoho 12. Volodymyr. – Svidçennq voznoho I. Dolmats\koho pro joho1590, lgtoho 12. Volodymyr. – Svidçennq voznoho I. Dolmats\koho pro joho1590, lgtoho 12. Volodymyr. – Svidçennq voznoho I. Dolmats\koho pro joho1590, lgtoho 12. Volodymyr. – Svidçennq voznoho I. Dolmats\koho pro joho perebuvannq v ratußi pid ças nadannq mis\kog hromadog povnovaΩen\ ßist\omperebuvannq v ratußi pid ças nadannq mis\kog hromadog povnovaΩen\ ßist\omperebuvannq v ratußi pid ças nadannq mis\kog hromadog povnovaΩen\ ßist\omperebuvannq v ratußi pid ças nadannq mis\kog hromadog povnovaΩen\ ßist\omperebuvannq v ratußi pid ças nadannq mis\kog hromadog povnovaΩen\ ßist\om miwanam v ]] spravax z vijtom M. Dubnyc\kym u korolivs\komu sudimiwanam v ]] spravax z vijtom M. Dubnyc\kym u korolivs\komu sudimiwanam v ]] spravax z vijtom M. Dubnyc\kym u korolivs\komu sudimiwanam v ]] spravax z vijtom M. Dubnyc\kym u korolivs\komu sudimiwanam v ]] spravax z vijtom M. Dubnyc\kym u korolivs\komu sudi ·131zv.131zv.131zv.131zv.131zv.‚ Zlµcµnæµ mocy u Dvoru µho kr. ml. nykotor¥m mµwanom ø * vsyx mµwanæ volodymµrskyxæ naprotyvko p˜nu Dubnyckomu. Roku dµvµtædµsœtoho m˜sca ≈µvralœ vtorohonadcat d˜nœ. Pryßµdßy na vrœd khrodskyy Volodymµrskyy pµrµdæ mµnµ, Sobµstyqna Hlµbovyça, buduçoho na mµstcu p˜na Romana Vylhorskoho, podstarostµho volodymµrskoho, ßlœxµt\n¥y Ysakyy Dolæmatskyy, vozn¥y zµmskyy povµtu Volodymµrskoho, v¥znalæ t¥my slov¥, yΩæ dµy: “Magçy q pry sobµ ßlœxtu lgdµy dobr¥x, p˜na Voytµxa Rudnyckoho a p˜na Marcyna M¥lnykovskoho, b¥lomæ na spravy y potrµby burmystra, radµc y vsyxæ mµwanæ volodymµrskyxæ v domu zv¥klom sudovom – na ratußu, b¥la hromada. Pry toy hromadµ uvµsæ çolovµkæ pospolyt¥y ymµn¥ naz¥vaµm¥µ: Grµy Qc¥nyç, Doroßæ Vasylµvæ, Ølyzar Pacµvyç, Tymylo Mat≈∆µvyçæ, Qroßæ Makovyçæ, Alµksandro Myxaylovyç, Masko y Qsko Myxalkovyçy, Myxaylo, Zanko y Luçka Øhorodnykovyçy, Ùµdor Kyslovyç, Yvanæ Kyslovyç, Ùylypæ Antonovyçæ, Havrylo, Ø≈anas Kuncµvyçy, Yvanæ y Hryc Daßkovyçy, Yvanæ Wµrbaßyçæ, Ùµdor y Radyønæ Voronovyçy, Ùµdor Pµtyµvyç, Ùµdor Lµvkovyç, Østapæ Potapovyçæ, Yvanæ y Danylo Radkovyçy, Kalyßæ Evxymovyçæ, Danylo y Hryhorµy Kunaxovyçy, Lukaßæ Xarko- vyçæ, // ·132132132132132‚ Ysay Prokopovyçæ, Harman Kovalæ, Kalyßæ Nazarovyç, Qrmoßæ Volkovyç, Dav¥d y Pavµlko MqΩyçy, Vasko Pankovyç, Masko y Prokup\ Myß\ko- vyç, Lµvko Qcµvyç, Marko Ykunnykovyç, Karpæ y Anton Mµlµßkovyçy, Sµrhµy Pavlovyç, Yvan Tymo≈∆µvyç. Y sl¥ßal µsmy, buduçy u hromady yx, Ωµ t¥µ vµrxu- pomµnµnn¥µ y vsy mµwanµ, ødyn z druhymæ, ødnostaynµ y zhodnµ naradyv\ßysq, zdaly moc do prava pµrµd µho korolµvskog mylost\g y v\ koΩdoho prava braty y susydomæ svoym mµwanomæ volodymµrskymæ Qkymu Stryvqzkomu, Myxaylu Sµmµnovyçu ZaluΩskomu, Nazaru Nµstµrovyçu, Ylqßu Andrµµvyçu, Tymo≈yg Paxy- rovyçu, Danku Dav¥dovyçu, poruçagçy ym y dagçy vo vsµmæ moc zupolnug z¥sky y utratu naprotyvku ßlqxµtnomu p̃nu Myxaylu Dubnyckomu, voytu volodymµrskomu. Y to prµdo mnog vozn¥m y ßlqxtog v¥znaly y zupolnug moc daly t¥m øsobam v¥ß\pomµnµn¥mæ”. Y prosy ** burmystr\ y rayc¥, ab¥ toµ dobrovolnoµ zdanµ mocy y soznan\µ voznoho do knyh khrodskyx volodymµrskyx zapysano b¥lo. Íto q zapysaty kazalæ. CDIAK Ukra]ny. – F. 28. – Op. 1. – Spr. 23. – Ark. 131zv.–132. Oryhinal. * Ma[ buty “øt”. ** Ma[ buty “prosyly”. Ratußa u samovrqdnomu Ωytti hromady mista Volodymyra v kinci X◊I stolittq 456 Володимир Кравченко (Київ). Ратуша в самоврядному житті громади міста Воло- димира в кінці ХVІ століття. Публікація добірки документів, що включає дванадцять одиниць, виявлених у книгах Володимирського ґродського суду, містить інформацію з історії побудови головної адміністративно-судової споруди в місті Володимирі-Волинському в кінці ХVІ ст. За допомогою додаткових важливих документів, що не увійшли в добірку, автор вперше висвітлив історію виникнення цієї будівлі в місті, її зовнішній вигляд, склад і призначення приміщень, використання їх міським урядом та значення побудови ратуші для функціо- нування органів самоврядування міста. Ключові слова: ратуша, міська рада, самоврядування Владимир Кравченко (Киев). Ратуша в жизни самоуправляемой городской общины Владимира в конце ХVІ века. Публикация подборки документов, включающая двенадцать единиц, выявленных в книгах Владимирского гродского суда, содержит информацию по истории строи- тельства главного административно-судебного сооружения и его значения в жизни города Владимира-Волынского в конце ХVІ века. При помощи дополнительных важных доку- ментов, не вошедших в состав подборки, автор впервые осветил историю возникновения этого сооружения в городе, его внешний вид, количество и назначение его помещений, а также использование их городским советом и значение постройки ратуши в функцио- нировании органов самоуправления города. Ключевые слова: ратуша, городской совет, самоуправление. Volodymyr Kravchenko (Kyiv). City Hall in the Life of the Self-Governed Commu- nity in Volodymyr in the Late 16th Century. The article presents a selection of twelve documents discovered in the books of the Volodymyr district court. The selection contains information on the history of the main ad- ministrative building of this city, the City Hall, and its significance for the life of the city of Volodymyr-Volhynian in the late 16th century. Using complementary important facts revealed in a number of documents apart from the selection, the author is the first to highlight the history of the City Hall construction, its outward appearance, the quantity and functions of its premises. He presents also a study about the usage of these premises by the City Council and importance of the City Hall’s construction for the proper functioning of the authorities of the city. Key words: City Hall, City Council, self-government. Volodymyr KRAVÇENKO

Ратуша у самоврядному житті громади міста Володимира в кінці XVI століття

Репозитарії

Схожі ресурси